Siloam Yazıtı: İsrail'in Türkiye'den yıllardır istediği eser

İstanbul'da Arkeoloji Müzesi'ndeki bir tarihi eser, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun 15 Eylül'de yaptığı açıklamayla yeniden gündeme geldi.

Netanyahu Kudüs'te düzenlenen bir toplantıda yaptığı konuşmada, 1998 yılında Türkiye Başbakanı Mesut Yılmaz'dan Siloam Yazıtı'nı istediğini açıkladı.

Netanyahu, Yılmaz'ın tarihi eseri, dönemin İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı olan Recep Tayyip Erdoğan'ın seçmen tabanından çekindiği için vermediğini iddia etti.

Mesut Yılmaz'a Osmanlı döneminden kalma eserler ile Siloam Yazıtı'nı takas etmeyi teklif ettiğini ancak Yılmaz'ın olumsuz yanıt verdiğini belirten Netanyahu, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Neden kabul etmediğini sordum. Bana o dönem İstanbul Belediye Başkanı olan kişinin, adını biliyorsunuz, liderlik ettiği giderek büyüyen İslamcı bir seçmen kitlesi olduğunu söyledi.

"Kudüs'ün 2700 yıl önce bir Yahudi şehri olduğunu ortaya koyan bir yazıtın İsrail'e verilmesinin Türk halkının bu kesimi tarafından öfkeyle karşılanacağını belirtti."

Netanyahu daha sonra "Burası bizim şehrimiz sayın Erdoğan. Sizin değil, bizim şehrimiz. Her zaman bizim şehrimiz olacak. Bir daha bölünmeyecek" dedi.

Erdoğan ise 17 Eylül'de yaptığı konuşmada Netanyahu'ya şu sözlerle yanıt verdi:

"Kudüs-ü Şerif'i namahrem ellerin kirletmesine izin vermeyiz. Biz Müslümanlar olarak, Doğu Kudüs üzerindeki haklarımızdan tek bir geri adım dahi atmayacağız."

Natanyahu'nun Kudüs'teki konuşmasını dinleyenler arasında ABD Dışişleri Bakanı Mario Rubio da vardı.

Mesut Yılmaz, 30 Ekim 2020'de hayatını kaybetmişti.

Türkiye'de resmi makamlardan Netanyahu'nun iddiasıyla ilgili herhangi bir açıklama yapılmadı.

Son olarak 2022'de The Times of Israel gazetesi Türkiye'nin Siloam Yazıtı'nı İsrail'e iade edeceğini öne sürmüş, bu iddia Türkiye Dışişleri Bakanlığı tarafından yalanlanmıştı.

Yazıt İsrail için neden önemli?

Siloam Yazıtı, 2700 yıllık bir taş kitabe ve arkeoloji dünyasında oldukça özel bir yere sahip.

Yazıt, Yahuda Kralı Hezekiya dönemine ait ve Fenike alfabesi kaynaklı Paleo-İbranice dilinde yazılmış.

1880'de, o dönem Osmanlı İmparatorluğu'nun kontrolündeki Kudüs'te Siloam Tüneli'nde bulunan altı satırlık yazıt, tünelin iki uçtan kazılmasını ve ortada birleşmesini anlatılıyor.

Yazıt, işçilerin kazma sesleriyle birbirlerine yaklaşmalarını tasvir ediyor.

İsrail, tarihi eseri, "modern Yahudi devletinin tarihsel meşruiyetinin kanıtı" olarak görüyor.

Siloam Yazıtı, İsrail tarafından Kudüs'teki Yahudi varlığının antik kökenlerine dair somut bir belge olarak sunuluyor.

Yazıt çıkarılırken kırılmış ve 1882'de İstanbul'daki Müze-i Hümayun'a (İmparatorluk Müzesi) gönderilmişti.

Osmanlı İmparatorluğu'nun modern anlamdaki ilk müzesi olan Müze-i Hümayun, zamanla yazıtın sergileneceği İstanbul Arkeoloji Müzesi'nin de temelini oluşturmuştu.

'Yazıtın sergilendiği ek bina üç yıldır kapalı'

Cumhuriyet gazetesi yazarı Barış Terkoğlu'na göre Siloam Yazıtı, İsrail tarafından daha önce aralarında 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve eski Tel Aviv Büyükelçisi Namık Tan'ın da yer aldığı isimlerden de istendi.

Terkoğlu 18 Eylül'deki köşe yazısında ayrıca, aradığı cumhurbaşkanlığı kaynaklarının kendisine eserin, Kültür Bakanlığı'nın yanı sıra, Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) tarafından da uluslararası seviyede korunduğu bilgisini verdiğini yazdı.

Türkiye'den bu konuda da herhangi bir resmi açıklama yapılmadı.

İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde, Şiloah ya da Silvan Yazıtı olarak da bilinen Siloam Yazıtı'nın olduğu bölüme halen girilemiyor.

Cumhuriyet gazetesine konuşan müze yönetimi, yazıtın sergilendiği ek binada üç yıldır restorasyon yapıldığını, bu nedenle bölümün kapalı olduğunu söyledi.

Terkoğlu, Kültür Bakanlığı'nın kendisine, yazıtın, restorasyon nedeniyle kaldırıldığı depoda, sağlıklı bir şekilde korunduğunu söylediğini açıkladı.

Geçmişten bugüne Kudüs

Kudüs, 1516 yılında Yavuz Sultan Selim tarafından fethedildi ve 401 yıl Osmanlı İmparatorluğu hakimiyetinde kaldı.

Şehir, Birinci Dünya Savaşı sırasında 1917'de İngiltere'nin kontrolüne geçti.

İngiliz manda yönetimi dönemi ve 1947'de İsrail'in kurulması sonrası, 1948 Arap-İsrail Savaşı'nda Kudüs bölündü.

Batı Kudüs'ü İsrail, Doğu Kudüs'ü Ürdün ele geçirdi.

İsrail, 1967'deki Altı Gün Savaşı'nda Doğüu Kudüs'ü de önce işgal, sonra ilhak etti.

1980'de de şehrin tamamını başkenti ilan ettiğini duyurdu.

Uluslararası toplum bu kararların hiçbirini tanımadı.

Türkiye de her zaman İsrail'in bu kararlarına en sert tepki gösteren ülkeler arasında yer aldı.