Rusya ve ABD heyetleri Cenevre'de bir araya geldi

Rusya ve ABD heyetleri, Cenevre'de silahların kontrolü başta olmak üzere iki ülke arasında son dönemde anlaşmazlığa yol açan konuları görüşmek için bir araya geldi.

ABD Başkanı Joe Biden, ilk yurtdışı ziyaretinin devamında 16 Haziran'da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'le ilk kez bir araya gelmiş; bu görüşmede iki ülkeden üst düzey heyetlerin bir araya gelmesi ve uzlaşma alanları bulması kararı alınmıştı.

Cenevre'deki görüşmelerde Rus heyete Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov liderlik ediyor. Ryabkov, "Görüşmelerin Washington'ın stratejik istikrara ulaşma konusunda ne kadar ciddi olduğunu göstereceğini" söyledi.

ABD'nin Sovyet Rusya ile 1991'de ve Rusya Federasyonu ile 1993'te imzaladığı Stratejik Silahların Azaltılması Anlaşmaları'nın (START 1 ve START 2) uzantısı niteliğindeki Yeni START anlaşması, uzun menzilli nükleer silah başlıklarına ve füzelere kısıtlama getiriyor.

ABD ve Rusya arasındaki Yeni Stratejik Silahların Azaltılması Anlaşması (Yeni START) eski Başkan Donald Trump'ın çekimserliği sonrası Biden'ın göreve gelmesiyle Şubat ayında uzatıldı.

ABD Başkanı Donald Trump, geçen yıl Rusya ile imzalanan orta menzilli nükleer silahların azaltılmasına ilişkin Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması'ndan (INF) çekildiklerini açıklamıştı.

İki ülke arasında sorun olan bir diğer anlaşma da, 2002'de yürürlüğe giren Açık Semalar Anlaşması. Taraf devletlerin birbirlerinin egemenlik sahaları üzerinde belirli bir sayıda silahsız gözlem uçuşu yapılmasına imkan tanıyan anlaşmayla ilgili Mayıs 2020'de Trump, Rusya'nın gözlem uçuşlarına izin vermediği belirterek çekileceğini açıklamıştı. Çekilme Kasım ayında resmileşti.

İki ülke arasında siber saldırılar, ABD seçimine Rus müdahalesi ve en önemlisi de Rusya'nın Ukrayna'nın bazı bölgelerini ilhak etmesi gibi konularda yaşanan gerilim sürüyor. Bu gerilimlerle ilgili iki liderin Haziran ayındaki zirvesinde de bir dönüm noktası yaşanmamış; ancak iki ülkenin birlikte çalışarak bir uzlaşma zemini bulmasına karar verilmişti.

Rusya'nın 2014'te Kırım'ı ilhak etmesi, ikili ilişkilerde kırılma noktalarından biri oldu.

2015'te Rusya'nın ABD'nin desteklediği muhaliflere karşı Şam yönetimine destek olmak için Suriye'ye müdahalesi ve 2016'da Donald Trump'ın kazandığı seçimlere Rusya'nın müdahale ettiğine dair -Rusya'nın yalanladığı- iddialar, gerilimin büyümesine yol açtı.

Mart ayında Biden'ın yaptığı bir konuşmada Putin'e "katil" demesi üzerine Rusya, Washington'daki büyükelçisini geri çağırmıştı.

Nisan ayında da Washington, 2016'daki ABD başkanlık seçimlerine müdahale ettiği iddiaları, siber saldırılar ve Ukrayna ile yaşanan gerilimin bir sonucu olarak Rusya'ya yönelik yeni yaptırım kararı aldığını açıkladı. Ardından da Moskova büyükelçisini Nisan ayında ülkeye geri çağırdı. Haziran ayındaki ikili zirvede, büyükelçilerin de görev yerlerine dönmesi kararlaştırıldı.

Nisan ayında Ukrayna sınırında gerilim artmıştı

Rusya, Mart ortasından başlayarak Kırım'a ve Ukrayna'nın doğusundaki Donbas bölgesine askeri sevkiyat yaptı.

Ukrayna ve Batılı ülkeler, Rusya'nın sevkiyatına dair uyarılarda bulunmuş ve Amerikan askeri gemilerinin Karadeniz'e yöneldiği haberleri gelmişti.

Gerilimin tırmandığı dönemde ABD Başkanı Biden, Rus mevkidaşı Putin'e telefon etti. Bu, Biden'ın göreve geldikten sonra Putin'le ikinci telefon konuşması oldu. Biden, gerilimi azaltmak üzere ikili zirve teklifinde bulunmuş ancak Rus tarafı, teklifi düşüneceklerini açıklamıştı.

Nisan sonunda, iki lider için henüz bir ikili görüşme tarihi belirlenmemişken Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, haftalardır bölgede gerilimin yükselmesine neden olan Ukrayna sınırına yapılan askeri yığınağın geri çekileceğini belirtmişti.

Tırmanan gerilimin ardından bu ilk olumlu adım oldu.

Cenevre'deki görüşmelerin de bu sürece yapıcı katkı sağlaması bekleniyor. Büyük bir karar beklenmese de görüşmelerin sembolik bir anlamı var.