Obama'nın 100 Gün Karnesi Açıklandı

ABD Başkanı Barack Obama, liderlerin performansının değerlendirilmesinde geleneksel olarak bir ölçüt olarak görülen görevdeki ilk yüz gününü geride bırakmak üzere.

BBC belirli konu başlıklarında Obama'nın icraatını değerlendirdi. Değerlendirmeki ölçüm kriteri ise Obama'nın seçim sırasında verdiği sözler ve koyduğu hedefler oldu.

Aşağıdaki tabloda BBC'nin yaptığı özetin ardından Londra Üniversitesi Amerika Çalışmaları Enstitüsü'nden Prof. Iwan Morgan'ın değerlendirmeleri yer alıyor.

Tek yıldız düşük performansı ifade ederken, beş yıldız (*****) mükemmel performans anlamına geliyor.

EKONOMİ

Özet: Obama zor durumdaki ekonomiyi kurtarma işine girişti. Bankaları kurtarmayı ve emlak kredilerini ödeyemeyenlere yardımcı olmayı hedefleyen 787 milyar dolarlık bir ekonomik canlandırma planı oluşturdu. Peki plan işe yarayacak mı? Kongre Bütçe Ofisi, canlandırma paketinin resesyonun şiddetini hafifletmesi gerektiğini söylüyor. Ancak bazı gözlemciler paketin çok yüksek maliyetli olduğunu, parayı gerekli yerlere yönlendirme konusunda çok yavaş işlediğini, yeterince hızlı bir şekilde istihdam yaratmayacağını ve gelecekteki borçları da katlayacağını söylüyor.

Iwan Morgan'ın puanı: Fiskal canlandırma alanında iyi bir başlangıç. Ancak iş finans sistemin ayağa kaldırılmasına gelince daha az emin adımlar görülüyor. (****)

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ

Özet: Obama iklim değişikliği konusunu öncelikleri arasına alacağı sözünü yerine getiriyor görünümü veriyor. Canlandırma paketinin içinde 23 milyar dolarlık bir fon yenilenebilir enerjiye ayrılmış durumda. Obama, Demokratların öncülüğündeki bir enerji yasa tasarısını da destekliyor. Bu tasarı sera gazı salımlarının azaltılmasını hedefliyor. Çevre Koruma Kurumu, halihazırda karbondioksit salımlarında düzenleyici rol oynama kararı almış durumda. Bu da Bush dönemine göre önemli bir değişimi ifade ediyor. Ancak sanayide ve siyasetteki muhaliflerle ciddi çatışmalar ufukta.

Iwan Morgan'ın puanı: George Bush sonrasında çıta düşük tutulmuştu. Ancak Obama iyi bir başlangıç yaptı. (**** )

SAĞLIK SİSTEMİ

Özet: Obama herhangi bir sosyal güvencesi olmayan 46 milyon Amerikalıya yeni ve erişilebilir bir sağlık sigortası sistemi vaat etmiş ayrıca sağlık sigortası maliyetlerini düşürme sözü vermişti. Bu konudaki kararlılığını da Tom Daschle'ı sağlık bakanlığına aday göstererek ortaya koydu. Ancak Daschle daha sonra ödenmeyen vergileri hakkındaki tartışmalar nedeniyle adaylıktan çekilmeye zorlanmıştı. Obama'nın yeni adayı henüz kesinleşmiş değil. Bu durumda Başkan bu konuda henüz ilk safhada bulunuyor.

Iwan Morgan'ın puanı: Üç yıldız cömertçe bir puan. Büyük ölçüde niyetinden kaynaklanıyor. Ancak aslında Beyaz Saray sağlık sisteminde reform konusunda büyük ölçüde sessiz kaldı. (Bu konu, uzun vadede kamu borçlanmasının denetimi açısından çok önemli.) (***)

TAKIM KURMA

Özet: Yeni başkan vergi skandalları nedeniyle kabinesine aday gösterdiği iki ismi kaybetti. Bir diğeri ise teklifi reddetti. Ancak iki önemli atama; yani Hillary Clinton'ın dışişleri bakanı ve Timothy Geithner'ın da hazine bakanlığına getirilmesi, hızlı bir başlangıç oldu.

Iwan Morgan'ın puanı: Obama, yetki alanlarındaki rekabet kaygılara yol açsa da hem ulusal güvenlik hem de ekonomi politikası alanında iyi ekipler kurdu. Önemli bir birim olan Hazine'de bakanın hemen altındaki önemli görevlere hala atama yapılmamış olması da kaygı yaratıyor. Daschle meselesi de büyük bir utanç oldu yönetim açısından. (***)

GUANTANAMO

Özet: Obama Guantanamo Körfezi'ndeki esir kampını hemen kapatma sözü vermişti. Göreve gelmesinden birkaç gün sonra "pratikte mümkün olan en kısa zamanda" bu kampın kapatılması talimatını verdi. Onlarca tutuklu serbest kalma hakkını elde etti. Ancak yönetim geride kalan 245 tutuklunun akıbeti konusunda büyük hukuki ve diplomatik sorunlarla karşı karşıya.

Iwan Morgan'ın puanı: İlk yüz günden beklenebileceği kadar iyi. (*****)

İŞKENCE

Özet: Obama, 11 Eylül sonrası Bush dönemindeki uykusuz bırakma ve su işkencesi gibi sert sorgulama yöntemlerine yönelik muhalefetini, başkanlığı devraldığı konuşmada vurgulamıştı. Yöntemleri hemen yasakladı. Ayrıca bunları Bush döneminde nasıl kullandığına ilişkin ayrıntılı bildirgeler yayımladı.

CIA sorgucularını akladı. Ancak bu teknikleri onaylayan yetkililer hakkında henüz hukuki süreç başlatılmadı.

Iwan Morgan'ın puanı: Yine yukarıda söylediğim gibi - ilk yüz günden beklenebileceği kadar iyi. (*****)

AFGANİSTAN

Özet: Obama Taleban'a karşı mücadeleyi artırma sözü vermişti. Orada bulunan 38 bin askere ek olarak, 17 bin asker daha gönderdi. Altyapı projeleri için büyük bir harcama programı da açıkladı. Ayrıca Afgan güvenlik güçlerinin eğitilmesi için 4 bin asker gönderme sözü verdi. Ancak Avrupalı NATO ortaklarından bu konuda daha fazla destek talebi henüz fazla bir sonuç vermedi.

Iwan Morgan'ın puanı: Bu alandaki engeller nedeniyle bu konuda daha olumlu puan verebilmek güç. (***)

IRAK

Özet: Obama ABD güçlerinin çoğunluğunu Mayıs 2010 sonuna kadar geri çekme sözü vermişti. Görevi devraldığında bu takvim çok az ilerleyebildi. Şimdi ise ABD'nin muharebe misyonunun resmi olarak Ağustos 2010 sonuna kadar biteceğini söylüyor. Şu anda orada bulunan 142 bin askerin yaklaşık 50 bininin ise Irak güvenlik güçlerine danışmanlık yapmak ve ABD'nin menfaatlerini korunması amacıyla 2011 sonuna kadar Irak'ta kalması planlanıyor.

Iwan Morgan'ın puanı: Obama, ABD'nin önceliklerini yeniden değerlendirme konusunda iyi bir puan alıyor. Ancak bu konuda açıklanan takvim daha da kayacağa benziyor. (****)

İRAN

Özet: Obama, İran ile ilişki kurma ve -muhtemelen de- İran cumhurbaşkanı ile buluşma sözü vermişti. Mesajların tonundaki değişim ise çok açık. İran "yumruk sıkmaktan vazgeçerse" bu ülkeye elini uzatacağını söyledi ve İran halkına yönelik bir televizyon mesajı yayınlayarak "yeni bir başlangıç" çağrısında bulundu. ABD şimdi İran ile nükleer programı hakkında yapılacak uluslararası görüşmelerde büyük bir rol üstlenecek. Ancak Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, diyalogdan sonuç alınamazsa ABD'nin daha sert yaptırımları gündeme alacağını açıkladı. Henüz bir sonuç alınmış değil.

Iwan Morgan'ın puanı: Bu puan niyet için. Ancak gerçekte şu anda çok az şey başarılmış durumda. (****)

ORTADOĞU

Özet: Obama, Ortadoğu'da barışın "ilk günden" itibaren dış politika öncelikleri arasında olacağına söz vermişti. İsrail, Mısır ve Filistin'den liderler barış görüşmeleri için Beyaz Saray'a çağrıldı; bu tür pazarlıklarda deneyimli olan eski Senatör George Mitchell özel temsilci oldu. Dışişleri Bakanı Hillary Clinton bölgeyi ziyaret etti. Amerikalı yetkililer, Washington'un uzun süredir soğuk davrandığı Suriye'ye de diplomatik açılım için girişimde bulundu.

Iwan Morgan'ın puanı: ABD; İsrail ile Filistinliler arasında dürüst bir arabulucu olacağı mesajını vermek için yeterince adım atmadı. (**)

SİLAH KONTROLÜ

Özet: Obama nükleer silahlardan arınmış bir dünya istediğini söyleyerek kendine büyük bir hedef koymuş oldu. Nükleer güvenlik konusunda küresel çapta zirve çağrısı yapan Obama, ABD'nin stoklarını azaltma sözü verdi. Rus mevkidaşı Medvedev ile silahların kontrolü için yeni bir anlaşma yapma konusunda görüş birliğine vardı. Obama yeni bir nükleer başlık için ayrılan fonları şimdiden kesti. Ancak diğer ülkeler nükleer bombalarını yok etmedikçe, kendisinin de yok etmeyeceğinin altını çizdi.

Iwan Morgan'ın puanı: Bu konuda da somut adımdan çok, söz verildiğini gördük. (****)

CUMHURİYETÇİ PARTİ İLE İLİŞKİLER

Özet: Obama, Washington'a hakim olan iki parti arasındaki derin uçurumu kapatıp partiler üstü politika yapacağı sözünü verdi. Ancak kabinesine yalnızca iki Cumhuriyetçi aldı. Ticaret bakanı olmasını önerdiği Cumhuriyetçi aday, "politikalarının farklı" olduğunu söyleyerek teklifi reddetti. Cumhuriyetçiler, son derece partizan davranmakla suçladıkları Rahm Emanuel'in Beyaz Saray genel sekreteri olmasından da hoşlanmadı. Suç kimde olursa olsun, Washington'da partiler üstü politika yapma vaatleri gerçekleşmedi.

Iwan Morgan'ın puanı: Amerikan siyaseti, Başkan Bush'un ilk 100 gününe göre daha kutuplaşmış görünüyor ama bu Barack Obama'nın suçu olmayabilir. (*)