Nobel Edebiyat ödülleri Polonyalı Tokarczuk ve Avusturyalı Handke'nin

2018 Nobel Edebiyat ödülü Polonyalı yazar Olga Tokarczuk'a, 2019 yılının ödülü ise Avusturyalı yazar Peter Handke'ye verildi.

İki yazarın birden Nobel Edebiyat ödülü almasının sebebi geçen yıl ödül sürecinin bir cinsel saldırı skandalı nedeniyle ertelenmiş olması.

2018 Nobel Edebiyat ödülüne layık görülen Olga Tokarczuk geçen yıl İngiltere'de verilen prestijli bir diğer uluslararası edebiyat ödülü olan Man Booker'ı da kazanmıştı.

76 yaşındaki Avusturyalı oyun yazarı, romancı ve şair Peter Hanke'ye de 2019 yılı ödülünü veren Nobel Akademisi açıklamasında yazarın "insan deneyimini öznelliği ve çevresiyle, dili dahiyane bir şekilde kullanarak işleyen etkili eserler" kaleme aldığını kaydetti.

Bununla birlikte Handke geçmişte siyasi konumlanışıyla hayli tepki toplamış bir isim. 1990'lardaki Balkan savaşlarında Yugoslavya'yı desteklemesi ve 2006 yılında soykırım diğer savaş suçlarından yargılanan eski Sırbistan lideri Slobodan Miloşeviç'in cenazesinde konuşma yapması tepkilere yol açmıştı.

Srebrenitza'da Sırpların yaptığı soykırımı inkar etmiş ve Sırpların kaderini soykırıma uğrayan Yahudilere benzetmiş, fakat daha sonra "dil sürçmesi" diyerek bu ifadelerinden dolayı özür dilemişti.

Handke 2014 yılında uluslararası Henrik Ibsen ödülünü aldığı Oslo'da, Balkan savaşlarında aldığı tutum nedeniyle protesto edilmişti

Handke ayrıca daha 2014 yılında Nobel Edebiyat ödülünün lağvedilmesi gerektiğini, kazanan kişinin bir dakika süren bir ilgi ve gazetelerde bir kaç sayfalık yazıya konu olduğu sahte bir yüceltmeye uğradığını da söylemişti.

Bu sözlerine rağmen yazarın ödülü almayı kabul ettiği anlaşılıyor.

Her iki yazar da ödül belgesi ve Nobel madaylasının yanısıra 900 bin doları aşkın bir para ödülü alacaklar.

2018 Nobel Edebiyat ödülünün verilmesi, Akademi üyesi Katarina Frostenson'un eşi Jean-Claude Arnault hakkındaki cinsel saldırı iddiaları nedeniyle ertelenmişti. Arnault yargılandı ve tecavüzden suçlu bulunarak iki yıl hapse mahkum edildi.

Akademi üyesi Frostenson'un da istifasına yol açan skandalın yankıları sürerken Nobel ödülü alanların isimlerinin sızdırılması ve Akademi üyeleriyle ilgili çıkar çatışmaları iddiaları da gündeme geldi. Bütün bunlar ödül komitesinin ifadesiyle "Kamuoyunun Akademi'ye güvenini sarstı" ve bu nedenle ödülün verilmesi bir yıl ertelendi.

'Almancanın en düşündürücü yazarlarından'

Handke, tepki çeken bir yazar olmasına rağmen, Almancanın en düşündürücü ve yaratıcı yazarlarından sayılıyor.

1960'larda edebiyat dünyasına adım atan yazarın en tutulan eserleri arasında annesinin 1971'deki intiharıyla hesaplaştığı 1975 tarihli "Mutsuzluğa Doyum" da var.

Yazarın Türkçeye de çevrilen diğer eserleri arasında "Kalecinin Penaltı Anındaki Endişesi", "Çocuğun Öyküsü", "Kaspar", "Kısa Mektup Uzun Veda", "Solak Kadın", "Hiç Kimse Koyunda Bir Yıl", "Karanlık Bir Gecede" ve "Don Juan" da bulunuyor.

Yazar 1987 yılında Bafta'ya aday olan "Arzunun Kanatları" adlı film de dahil bazı ünlü filmlerin senaryolarında yönetmen Wim Wenders ile çalışmıştı.

1999 yılında Almanya'nın prestijli edebiyat ödüllerinden Buechner'i NATO'nun Belgrad'ı bombalamasını protesto ederek iade eden Handke, 2006 yılında kazandığı Heinrich Heine ödülünü de almadı.

Tokarczuk 'hayata dışardan bakıyor'

2018 Nobel Edebiyat ödülüne layık görülen 57 yaşındaki Polonyalı Olga Tokarczuk ise kuşağının Lehçe eser veren en iyi yazarı olarak tanımlanıyor.

Yazarın ülkesinde en çok satanlar listesine giren kitapları gerçekle gerçeküstünün birlikte kullanıldığı öyküler.

İlk romanını 1993 yılında yayınlayan yazar 1962 Sulechov doğumlu. Edebiyat dünyasına girmeden önce psikololog olarak çalışmış ve Carl Jung üzerine çalışmaları var.

Polonya Yeşiller Partisi üyesi ve halen iktidardaki sağcı Polonya hükümetinin açık muhaliflerinden olan Tokaczuk eleştirmenler arasında en büyük çağdaş kadın yazarlardan biri olarak değerlendiriliyor.

En çok tutulan romanları arasında Türkçeye de çevrilen "Çok Eskiler ve Diğer Zamanlar", "Gündüzün Evi Gecenin Evi" "Aç Gözünü Yaşamıyorsun" "Koşucular" ve "Son Öyküler" de var.

Akademi ödülü verirken, yazarın "zeka ve incelik dolu" eserlerinin "göz ve kültürel geçişlere odaklı" olduğunu da kaydetti.

Ödül komitesi Tokarczuk'un bilhassa "Jacob'un Kitapları" adlı 18. yüzyıl Avrupa'sında geçen epik romanından çok etkilendiğini belirtiyor.

Tokarczuk ayrıca 2018 yılında Yabancı Dildeki En İyi Film Oskar ödülüne aday olan "Spoor" filminin de eş senaryo yazarı.