Mozambik'teki kurtarma operasyonunda 'beyazlara öncelik tanındı, siyahlar çatışmada bırakıldı' iddiası

Mozambik'te Uluslararası Af Örgütü'ne konuşan görgü tanıkları, Mart ayı sonunda İslamcı militanların bir otele düzenlediği saldırıda özel güvenlik şirketinin "oteldeki beyazları helikopterle kurtardıklarını, siyahları ise kendi başlarına bıraktıklarını" iddia etti.

Görgü tanıkları, helikopterle kurtarılanlar arasında iki köpeğin de bulunduğunu, siyahların ise kurtarma operasyonuna dahil edilmediklerini anlattı.

Mart ayı sonunda, Mozambik'in kuzey eyaleti Cabo Delgado'da Palma bölgesindeki Amarula adlı otele yaklaşık 220 sivil sığınmıştı.

Londra merkezli insan hakları kuruluşu Amnesty International (Uluslararası Af Örgütü), Perşembe günü yayımladığı raporda, otele sığınanlar arasındaki 20 beyaza öncelik tanındığını ve havadan kurtarıldıklarını, çoğu siyah Mozambik vatandaşlarının ise canlarının tehlikeye atıldığını belirtti.

Mozambik'te radikal İslamcı örgütlerin saldırıları dört yıl önce başladı. Binlerce kişi hayatını kaybetti, yaklaşık 500 bin kişi evlerini terk etmek zorunda kaldı.

Palma'da da 24 Mart'ta başlayan saldırılar nedeniyle de on binlerce kişi bölgeyi terk etti. Görgü tanıkları, liman şehrinde kitlesel kaçırma olayları ile kafa kesilme olayları gördüklerini söyledi.

Palma, Fransız enerji şirketi Total'ın milyarlarca dolarlık doğal gaz projesinin de yürütüldüğü bir bölge. Bu proje nedeniyle Palma'da çok sayıda yabancı sözleşmeli personel ve iş insanı bulunuyor.

Uluslararası Af Örgütü'nün Doğu ve Güney Afrika'dan sorumlu bölge müdürü Deprose Muchena, "Görgü tanıkları bize Amarula otelinden kimin tahliye edileceğiyle ilgili ırk ayrımı gözeten kararlar alındığını söyledi…Beyazların ayrıcalıklı muamele gördüğü açıktı. Eş Şebbab'ın önceki benzer saldırılarının aksine, beyazların tehlikede olması nedeniyle ilk defa böyle bir kurtarma girişimi yaşandı" dedi.

Muchena, "Silahlı saldırı devam ederken insanları yalnızca derilerinin rengi nedeniyle terk etmek ırkçılıktır ve sivilleri koruma yükümlülüklerinin de ihlalidir. Bunun hesabı verilmeli" diye konuştu.

'Ölüme terk edilecektik'

Muchena, kurtarma operasyonunda beyazlara öncelik verilmesinden Mozambik güvenlik güçleri ile beyazları helikopterle kurtaran özel güvenlik şirketi Dyck Advisory Group (DAG) arasındaki koordinasyon eksikliğini sorumlu tuttu ve kapsamlı soruşturma açılması çağrısı yaptı.

Af Örgütü'ne konuşan oteldeki bir kişi "Bütün beyazların kurtarılmasını istemedik çünkü bütün beyazlar gittiğinde bizi ölüme terk edeceklerdi. Bütün beyazları alıp siyahları bırakma planları hakkında konuştuklarını duyduk" dedi.

Saldırıdan kurtulan, erkek kardeşi ise kaçmaya çalışırken konvoylarının saldırıya uğraması sonucu hayatını kaybeden beyaz Güney Afrikalı Wesley Nel ise ayrımcılık iddialarını yalanladı. Nel, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda "Ben oradaydım. Siyah ve beyaz hepimiz terk edildik. Ama arabayla 150 yerliyi kurtaran biz 'beyazlar'dık" dedi.

Af Örgütü rapor için Amarula oteline sığınan 11 kişiyle görüştü. Bu görgü tanıkları, otel yönetimi ve DAG güvenlik personelinin beyazların güvenliğine öncelik verdiklerini söyledi.

Af Örgütü, otele sığınanların helikopterle yapılan kurtarma operasyonunda önceliğin kadınlara, çocuklara ve engellilere verileceğini düşündüklerini ama planın daha sonra değişip beyazları kurtarmaya yöneldiğini ifade etti.

Helikopterle kurtarılamayacağını anlayan bazı Mozambikliler hayatlarını tehlikeye atıp karadan otelden kaçma girişiminde bulundu ama militanlar kaçmaya çalışanları pusuya düşürdü. Olayda onlarca kişi öldü.

İngiliz Guardian gazetesinin haberine göre saldırıdan kurtulan bir kişi, "Arabamıza ateş açtılar. Yaralandım.. Yoldan ayrılıp altı gün boyunca yemeksiz, susuz çalılıklarda kaldık. Plaja ulaştık oradan da Afungi'ye bir bota bindik. Afungi'de yardım ettiler" dedi.

Guardian'a konuşan güvenlik kaynakları militanların bölgeye saldırıdan önce sızdıklarını ve silahlarını sakladıklarını söyledi. Birçok militan yerel halkın arasına karıştı, bazıları da ordu ve polis üniformasıyla gizlendi.

Mozambik Savunma Bakanlığı, Af Örgütü'ne yaptığı açıklamada, Cabo Delgado'daki kurtarma operasyonu hakkında yalnızca bakanlık yetkililerinin konuşabileceğini söyledi.

DAG şirketi ise Fransız haber ajansı AFP'ye yaptığı açıklamada iddiaların "doğru olmadığını", olayla ilgili açıklama yapacaklarını belirtti.