Kırgızistan'dan Büyük Kaçış

Kırgızistan’ın güneyindeki etnik çatışmalarda ölenlerin sayısı 120’ye yaklaşırken aralarında yaralıların da bulunduğu 75 bin kişi Özbekistan sınırına yığıldı. Nisan ayındaki isyanla iktidarın el değiştirdiği Kırgızistan'da Kırgız ve Özbek gruplar arasında başlayan çatışmaların, ülkeyi iç savaşın eşiğine getirdiği vurgulandı.

Nisan ayında devrilen eski Cumhurbaşkanı Kurmanbek Bakiyev'in kalesi konumundaki Oş kentinde geçen hafta sonuna doğru başlayan çatışmalar, Celalabad ve ülkenin diğer kentlerine yayılırken, hükümet Oş kent merkezi, Karasu ve Aravan bölgelerinde 24 saat sokağa çıkma yasağı ilan etti. Nüfusu 5.5 milyon olan Kırgızistan’da Sağlık Bakanlığı, olaylarda ölenlerin sayısının arttığını, 1076 kişinin yaralandığını açıkladı. Etnik şiddet nedeniyle binlerce Özbek evlerini terk etmek zorunda kaldı ve Özbekistan sınırına kaçtı. Oş kentinde Özbeklerin ev ve işyerlerinin yanı sıra devlet ve kamu binaları da yakıldı.

İki ay önce Kurmanbak Bakiyev'i devirerek iktidara gelen geçici yönetimin Devlet Başkanı Rosa Otunbayeva, olayları bastırmak için Rusya'dan askeri yardım talep ederken; Moskova yönetimi, olayların “Kırgızistan'ın iç meselesi” olduğu gerekçesiyle bunu reddetti. Rusya müdahale isteğini kabul etmezken ülkedeki Rus tesislerini korumak için bir paraşütçü taburu yollanacağını duyurdu.

Kırgızistan hükümeti bunun üzerine, 18-50 yaş grubundaki erkeklerin silah altına alınmasına karar verdi. Kırgız yönetimi, bölgedeki güvenlik kuvvetlerine de şiddet olaylarını bastırmak için gerektiğinde silah kullanma emri verdi.

Merkezi Bişkek'te bulunan hükümet, Özbeklerin nüfusun yaklaşık yarısını oluşturduğu ülkenin güneyindeki Oş ve Celalabad kentlerinde kontrolü ele almakta zorlandı.

Kırgız grupların saldırıları üzerine bazı Özbek mahallelerinde barikatlar oluşturuldu, yaklaşık 75 bin Özbek de Özbekistan sınırına kaçtı. Oş kentinde birçok yerleşim biriminde doğalgaz ve elektrikler kesilirken, gıda sıkıntısı arttı.

BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon Kırgızistan'ın güneyinde Kırgız ve Özbekler arasındaki çatışmaların boyutları ve etnik yapısı nedeniyle endişeli olduğunu söyledi. Genel sekreterin bürosundan yapılan açıklamada, Ban'ın Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'e bir temsilcisinin gitmesi talimatını verdiği açıklandı.

Özbekistan ve Tacikistan’a sınırı bulunan Kırgızistan‘ın Oş kenti 1990 yılının haziran ayında da benzer çatışmalara sahne olmuş, yüzlerce kişi ölmüştü. Bölgede büyük bölümü Sovyet diktatörü Stalin tarafından Batum’dan Oş‘a sürgün edilen Türkler’ün yaşadığı belirtildi.

Özbekistan, Kırgızistan sınırını açarak bölgeden kaçanların ülkeye girişine izin verdi. Yetkililer, çoğu yaşlı, kadın, çocuk ve yaralılardan oluşan 5 bin kadar mültecinin Andican vilayetinin Calalkuduk ve Hocaabat kentlerinde oluşturulan mülteci kamplarına yerleştirildiğini belirtti.

İhsan DÖRTKARDEŞ – DHA