İtalya, Çin'in 'modern İpek Yolu' projesinden neden çekildi?

Çin’in ‘’Modern İpek Yolu’’ yakıştırması yapılan Kuşak ve Yol Girişimi’ne dahil olan tek G7 ülkesi İtalya, projeden ayrılma kararı aldı.

İtalya’nın 2019’da girdiği projeden çıkma kararı, Çin yönetimine resmi bir nota ile bildirildi.

İlk olarak Corriere della Sera gazetesinin duyurduğu habere göre, 2019’da imzalanan anlaşmanın Mart 2024’te kendiliğinden yenilenmesi öngörülüyordu.

Roma yönetimi anlaşmayı yenilemeyerek ‘’sessizce’’ ayrılma taraftarı olsa da Pekin’in resmi bildirim talep etmesi üzerine çekilme kararı 3 Aralık’ta iletildi.

Çoğunluğu güney ve doğu Avrupa’dan 18 Avrupa Birliği üyesi Kuşak ve Yol Girişimi’ne dahil olsa da İtalya projeye katılan tek büyük Batı ülkesiydi. Dünyanın gelişmiş ekonomilerini bir araya getiren G7 grubundan Çin’in projesine giren tek ülke de İtalya’ydı.

İtalya’nın Çin ile yaptığı bu anlaşma, 2019’da popülist, sistem karşıtı 5 Yıldız Hareketi iktidarında imzalanmıştı. ABD ve Avrupa Birliği içinde, Kuşak ve Yol Girişimi ile Çin'in hassas teknoloji ve altyapı alanlarında kontrol sahibi olabileceği endişesi dile getiriliyordu. Çin’in bu projeyle ticari ve siyasi etki alanını genişletmeyi amaçladığı da belirtiliyordu.

Batı’da Çin’in diğer ülkelere sürdürülemez derecede büyük projeler sunarak bir ‘’borç tuzağı diplomasisi’’ yürüttüğü eleştirileri de yaygındı.

İtalya’nın Çinle anlaşmaya hazırlandığı Mart 2019’da, dönemin ABD Başkanı Donald Trump'ın Özel Asistanı ve Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü Garrett Marquis, "İtalya önemli bir küresel ekonomi ve büyük bir yatırım mekanı. İtalyan hükümetinin Çin'in gösteriş amaçlı altyapı projesine meşruluk kazandırmasına gerek yok" şeklinde bir açıklama yapmıştı.

Biden-Meloni görüşmesi

İtalya’nın şimdiki Başbakanı Giorgia Meloni ise Kuşak ve Yol Girişimi’ne katılma kararını ‘’büyük bir hata’’ olarak niteliyordu.

Aşırı sağcı İtalya’nın Kardeşleri (FdI) partisinin başındaki Meloni, geçen yılki genel seçimleri kazanmasının ardından İtalya’nın Batı ve NATO’ya bağlılığını konsolide edici eylem ve söylemlerde bulunmaya özen gösteriyor.

La Repubblica gazetesi, Kuşak ve Yol Girişimi’nden ayrılma kararıyla ilgili haberinde, ‘Bu adım, Başbakan Giorgia Meloni ve ABD Başkanı Joe Biden'ın bu konu hakkında konuştuğu yazdan beri bekleniyordu’’ diye yazdı.

Meloni geçen Temmuz’da Washington’ı ziyaret etmiş ve Joe Biden’la görüşmesinde Çin dosyası gündemin üst sıralarında yer almıştı.

Ansa ajansı da İtalya’nın Kuşak ve Yol Girişimi’nden ayrılık kararının gerekçelerini şöyle açıkladı:

‘’Bu karar iki nedene dayanılarak alındı: Birincisi ekonomik, çünkü anlaşma beklenen faydaları sağlamadı. İkincisi siyasi, Washington ve Brüksel'de epey endişeye neden olan ve G7'deki tek vaka olan, Çin’le böylesine bir yapısal bağın yarattığı anormalliği ortadan kaldırmak.’’

Ansa ayrıca, ‘’Pekin'in Ukrayna ve Gazze'deki savaşlar başta olmak üzere önemli uluslararası konularda Batı'yla karşıtlık içinde olduğu bir dönemde İtalya, Avrupa-Atlantik bağlarını daha net bir şekilde vurgulamak istiyor’’ diye yazdı.

Haberde, ‘’İtalya'nın, Çin ağına alternatif olarak ABD tarafından desteklenen yeni bir Hindistan-Ortadoğu-Avrupa ekonomik koridoru projesine katıldığını da unutmamak gerekiyor’’ denildi.

‘Müttefiklere boyun eğme’ eleştirisi

Mart 2019’da Çin Devlet Başkanı Şi Jinping ile Roma’da mutabakat zaptını imzalayan dönemin Başbakanı Giuseppe Conte ise, Meloni hükümetinin projeden çekilme kararını eleştirdi.

Conte, hükümeti ‘’ideolojik’’ davranmakla ve ‘’İtalyan şirketlerini değil, başkalarını memnun etmek için’’ çalışmakla suçladı.

Eski Başbakan, ‘’Meloni tarzı egemenlik anlayışı, Brüksel tekno-bürokrasisine karşı pasif ve müttefiklerimizle eşit şartlarda diyalog yerine boyun eğmeye hazır’’ dedi.

Çin ile ticari ilişkilerde olası bir bozulmanın özellikle lüks sektöründe faaliyet gösteren İtalyan markalara olumsuz etkisinden endişe ediliyor.

Meloni: İşbirliği geliştirilmeli

Başbakan Giorgia Meloni ise Kuşak ve Yol Girişimi’nden ayrılmakla birlikte Çin ile ticari ilişkilerin geliştirilmesinden yana olduğunu söyledi. Perşembe günü konuyla ilgili konuşan Meloni, "Çin ile ticaret ve ekonomi alanlarındaki iş birliğimizi geliştirmemiz gerektiğini düşünüyorum" dedi.

Dışişleri Bakanı Antonio Tajani de İtalya’nın projeden çıkışıyla ilgili bir soruyu yanıtlarken, ‘’Küresel düzeyde rakiplerimizden biri olmasına rağmen (Çin ile) mükemmel ilişkiler devam ediyor. Tüm uluslararası ticaret konularını ele almak üzere gelecek yıl Verona'da İtalya-Çin hükümetler arası toplantısı organize ediyoruz’’ dedi.

Çin tarafından doğrudan İtalya ile ilgili bir açıklama gelmese de Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Wang Wenbin "'İpek Yolu' başarılı bir girişim ve ülkeler arasında iş birliği için dünyanın en büyük platformudur. Çin, girişimin karalanmasına ve sabote edilmesine ve bloklar arasındaki çatışma fikrine karşı çıkıyor" dedi.

Beklenen sonuçlar gelmedi

Başbakan Meloni, projenin İtalya için beklenen sonuçları getirmediğini de vurguladı.

İtalya basınına göre de proje 2019’dan bu yana İtalya açısından büyük kâr getirmedi. 2019’da Çin’in İtalya’ya 20 milyar euroluk yatırımından söz ediliyordu.

İtalya’nın Çin'e ihracatı 2019'da 13 milyar euro civarındayken geçen yıl 16,4 milyar euroya çıktı. Aynı dönemde Çin'in İtalya'ya ihracatı ise 31,7 milyar eurodan 57,5 milyar euroya yükseldi.

Roma yönetimi, Avrupa Birliği içinde Fransa ve Almanya’nın, Kuşak ve Yol Girişimi’ne dahil olmamalarına rağmen Çin’le daha güçlü ticari ilişkilere sahip olduğunu vurguluyor.

2013’te başlatılan ve Çin'i Avrupa, Afrika ve Asya'ya bağlayan limanlar, demiryolları ve karayolları ağını içeren ticaret ve altyapı ağı Kuşak ve Yol Girişimi, büyük kısmı enerji ve ulaştırma alanında 1 trilyon dolarlık yatırım amaçlıyor.