İran ve Avrupa'nın Nükleer Görüşmeleri İstanbul'da Başladı

İran ile Almanya, İngiltere ve Fransa arasındaki nükleer görüşmeler İstanbul'daki İran Büyükelçiliği'nde başladı.

25 Temmuz'daki görüşmelerden bir gün önce İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, uranyum zenginleştirme haklarından vazgeçmeyeceklerini belirtti.

Arakçi, İran'ın nükleer programıyla ilgili endişeleri olabilecek ülkeleri rahatlatmak için her zaman makul bir şekilde ilerletmeye istekli olduğunu ekledi.

Bu sabahki toplantılara katılacağını açıklayan İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Kazım Garibabadi de ülkesinin üç ön koşulu olduğunu belirtti.

BBC News Farsça'ya göre bakan yardımcısı bunları şöyle sıraladı:

ABD'nin İran'ın güvenini kazanması, müzakereleri askeri harekat gibi gizli gündemler için kullanmaması ve zenginleştirme de dahil olmak üzere Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması kapsamındaki haklarını tanıması.

Uranyum zenginleştirme yıllardır İran'ın nükleer programından söz edildiğinde gündeme gelen bir işlem.

Peki, uranyum zenginleştirme nedir ve ve Tahran yönetimi neden ısrarla bunu yapmaya devam ediyor?

Uranyum zenginleştirmenin amacı, uranyum maddesinin içindeki nükleer fisyona uygun izotop olan uranyum 235 atomlarının oranını artırmak.

Uranyumun doğal halinde U-235 oranı sadece % 0,7 civarında. Kalan kısmı ise tamamen u-238 izotopu.

Uranyumun nükleer enerji santrallerinin reaktörlerinde kullanılabilmesi için U-235 oranının % 2 - 3 olması yetiyor.

Yüksek derecede zenginleştirilmiş uranyumda ise bu izotopun oranı yüzde 20'yi aşıyor. Bunlar araştırma reaktörlerinde kullanılıyor.

Silahlarda kullanılan uranyumun ise en az yüzde 90 oranında zenginleştirilmiş olması gerekiyor.

Zenginleştirilmiş uranyum, uranyum heksaflorür gazına dönüştürülen maddedeki U-235'in ayrıştırılmasıyla üretiliyor.

Sıklıkla kullanılan uranyum zenginleştirme yöntemi gaz santrifüjleri. Santrifüjler en basit tanımıyla yüksek hızlarda dönen silindir şeklindeki cihazlar.

Uranyum heksaflorür santrifüjlerde hızla döndürülüyor. Böylece bir miktar daha ağır olan uranyum 238 atomları, daha hafif U-235 atomlarından ayrılıyor.

Daha ağır U-238 santrifüjün dibine çöküyor ve çıkartılıyor. Daha hafif U-235 de santrifüjün ortasında öbekleşiyor ve daha sonra toplanıyor.

Zenginleştirilmiş U-235 daha sonra bir başka santrifüje aktarılıyor. Bu süreç bir dizi santrifüjde birçok kez tekrarlanıyor ve istenilen zenginleştirme oranına ulaşılıyor.

Tüm bu işlemlerden geriye kalan, yani tüm U-235 izotopları alınmış ve tamamen U-238'den oluşan uranyuma seyreltilmiş uranyum adı veriliyor.

Bu ağır ve hafif derecede radyoaktif materyal, zırh delici top mermilerinde ve diğer mühimmatlarda kullanılıyor.

Bir başka uranyum zenginleştirme yöntemi de gazlı difüzyon.

Bu yöntem heksaflörür gazına dönüştürülen U-235 ve U-238 moleküllerinin gözenekli bir zardan geçirilmesi.

U-235 izotopları, U- 238'den bir parça daha hızlı hareket ediyor zardan geçme ihtimalileri daha büyük.

Daha sonra bu süreç, amaca uygun oranda U-235 elde edilene, yani uranyum yeterince zenginleştirilene dek tekrarlanıyor.

ABD üç nükleer tesise saldırdı

ABD, 22 Haziran'da İran'ın nükleer tesislerine bir saldırı düzenlemişti. Ancak Amerikan Savunma Bakanlığı'nın basına sızan istihbarat değerlendirme raporuna göre saldırı ciddi bir hasara yol açmadı.

Fakat ABD Başkanı Donald Trump, 22 Haziran'daki saldırıda nükleer tesislerin tamamen yok olduğunda ısrar etmeye devam etmişti.

Beyaz Saray, raporun "istihbaratçılar arasındaki düşük seviyeli bir ezik" tarafından sızdırıldığını savundu.

ABD Savunma Bakanlığı Pentagon'un raporuna göre İran'ın nükleer programı sadece birkaç aylık bir duraksamandan sonra devam edecek durumda.

Özellikle de Fordo nükleer tesisinde yeraltında kalan ve uranyum zenginleştirmenin yapıldığı bölüm hasar almadı.