İngiltere'de 4 Temmuz'da erken seçim: Milletvekilleri nasıl seçiliyor, anketler ne gösteriyor?

İngiltere Başbakanı Rishi Sunak beklenmedik bir hamleyle İngiltere'nin 4 Temmuz'da seçime gideceğini açıkladı.

Beklentiler seçimin sonbaharda yapılması yönündeydi ancak Başbakan geçtiğimiz günlerde Buckingham Sarayı'na giderek Kral 3. Charles'tan Avam Kamarası'nı feshetme talebinde bulundu ve böylece seçim sürecini başlatmış oldu.

Peki İngiltere'de seçimler nasıl yapılıyor, anketler ne gösteriyor? Konuyla ilgili öne çıkan soruları cevapladık.

İngiltere'de seçimler nasıl yapılıyor?

İngiltere'de seçimler beş yılda bir yapılıyor ve son seçimler Aralık 2019'da yapılmıştı.

Muhafazakar Parti 80'i aşkın sandalye farkıyla Avam Kamarası'nda çoğunluğu sağlamıştı.

Bir sonraki seçimin yasalar gereği Ocak 2025'e kadar yapılması gerekiyordu.

Seçimin sonbahar aylarında yapılması planlanırken Başbakan Rishi Sunak hiç beklenmedik bir kararla 4 Temmuz'da sandığa gidileceğini açıkladı.

Birleşik Krallık toplamda 650 seçim bölgesine ayrılıyor. Seçmenler Avam Kamarası'nda kendi bölgelerini temsil edecek bir milletvekili seçiyor.

En çok milletvekili çıkaran partinin lideri başbakan seçiliyor ve Kral tarafından hükümetini kurmakla görevlendiriliyor.

Adayların çoğu bir siyasi partiyi temsil etse de bazıları bağımsız olarak yarışıyor.

Neden erken seçim kararı alındı?

Rishi Sunak'ın Muhafazakar Partisi 2021'den bu yana kamuoyu yoklamalarında düşüş gösteriyor.

BBC'nin politika editörü Chris Mason'a göre partideki bazı siyasetçiler bundan sonra "gidişatın pek de iyi olmayabileceğini" ve seçmenlerin bir an önce söz sahibi olma arzusuna bakıldığında tarihi ertelemenin Muhafazakarların yenilgisini daha da kötüleştirme riski taşıyabileceğini düşünüyor.

Chris Mason ayrıca Sunak'ın bu noktada en azından bazı hedeflerini yerine getirdiğini ya da yerine getirme yolunda olduğunu söyleyebileceğini belirtiyor.

Son enflasyon verilerindeki düşüşün hükümet tarafından bir başarı olarak değerlendirilebileceğini söyleyen Mason şöyle devam ediyor:

"Elbette bu sadece hükümetin yaptıklarından kaynaklanmıyor. Ama enflasyon çok yükseldiğinde hükümetler suçlanıyor, bu nedenle enflasyon düştüğünde bir miktar kredi almak istemeleri de mantıklı. Ayrıca daha geniş ekonomik tablo da şu anda biraz daha parlak görünüyor."

Anketler ne diyor?

Son kamuoyu yoklamaları, Muhafazakar Parti'nin seçim yarışına İşçi Partisi'nin çok gerisinde başladığını gösteriyor.

Aslında son 12 aydır tablo hemen hemen bu şekilde. Anketlerde İşçi Partisi sürekli olarak %40'ın üzerinde oy alıyor.

Elbette anketler her zaman doğru çıkmayabilir ve Sunak kampanyasında ilerledikçe enflasyondaki yavaşlama ile partisinin odaklanacağı politikaların bu durumu tersine çevirmesine yardımcı olacağını umuyor.

Ancak şu anki duruma bakıldığında İşçi Partisi'nin yarışa açık ara önde başladığı görülüyor.

Göçmen karşıtı aşırı sağcı olarak tanımlanabilecek Reform Partisi üçüncü sırada yer alsa da partiye olan destek ülke geneline eşit bir şekilde yayıldığı için bunun parlamentoda sandalye sayısına nasıl yansıyacağını kestirmek biraz zor.

Geçtiğimiz dönemlerde ülkenin en büyük üçüncü partisi olan Liberal Demokratlar ise ortalama %10'luk bir istikrar yakalamış durumda. Partinin almak istediği sandalyelere odaklanarak seçimde kazanımlar elde etmeye çalışacağı düşünülüyor.

Liberal Demokratlar 2010-2015 arası Muhafazakar Parti ile koalisyon hükümeti olarak iktidardaydı.

Hükümetin sığınmacıları Ruanda'ya gönderme planı ne olacak?

Başbakan Rishi Sunak, İngiltere hükümetinin ülkeye yasa dışı yollarla giren bazı sığınmacıları Doğu Afrika ülkesi Ruanda'ya gönderme planının genel seçimlerden önce yürürlüğe gireceğini söylemişti.

Sunak bu politikayı başbakanlığının önceliklerinden biri haline getirmiş ve bunun insanları küçük teknelerle Manş Denizi'ni geçmekten caydıracağını savunmuştu.

Ancak seçimlerin 4 Temmuz'da yapılacağını duyuran Sunak, Ruanda programının yeniden seçilmesi halinde başlayacağını söyledi.

İşçi Partisi ise kazanması halinde plandan vazgeçeceğini belirtti.

Şimdiye kadar yaklaşık 240 milyon sterline (305 milyon dolar) mal olan bu plan, 6 haftalık seçim kampanyası boyunca iki ana parti arasında önemli bir ayrım noktası olacak.

Başbakan adayları kimler?

Şu anda oyların büyük kısmını alması beklenen iki parti, iktidardaki Muhafazakar Parti ile İşçi Partisi.

44 yaşındaki Başbakan Rishi Sunak, Muhafazakar Parti'nin lideri. Sunak İngiltere'de başbakan olan ilk Hint kökenli kişi.

İşçi Partisi'nin lideri ise 61 yaşındaki Keir Starmer. Starmer, Jeremy Corbyn'in ardından 2020 yılında partinin lideri olarak seçildi. Daha önce Kraliyet Savcılık Kurumu Başkanı olarak görev yaptı.

Seçimden önce Avam Kamarası feshedilecek

Başbakan Sunak, Buckingham Sarayı'na giderek Kral 3. Charles'tan Avam Kamarası'nı feshetmesini istediğini kaydetti.

Yani parlamento 30 Mayıs'tan sonra seçime kadar tamamen kapalı olacak.

Milletvekilleri ise statülerini kaybedecek ve yeniden seçilmek için kampanyalarını başlatacak.

100'den fazla milletvekili bir sonraki seçimde adaylıktan çekileceklerini açıklamıştı.

Hükümet ayrıca, kampanya sırasında bakanlık faaliyetlerini kısıtlayan bir seçim öncesi döneme giriyor.

Seçim sonuçları açıklandıktan sonra ne olacak?

Oylar sayıldıktan sonra Kral, en çok milletvekiline sahip partinin liderinden başbakan olmasını ve hükümeti kurmasını isteyecek.

İkinci sıradaki partinin lideri ise muhalefet lideri olacak.

Eğer hiçbir parti mutlak çoğunluk sağlayamazsa (yani sadece kendi milletvekilleriyle yasa geçirecek çoğunluğa ulaşamazsa), en çok oy alan parti koalisyon hükümeti veya azınlık hükümeti kurmaya karar verebilir.