İklim değişikliği: Laponya'da çobanlar, yiyecek bulamadıkları için kaçan ren geyiklerini arıyor

İskandinavya'nın kuzeyinde yer alan Laponya bölgesindeki çobanlar, sıcak havaların ardından otladıkları arazinin buz tutmasıyla kaçan binlerce ren geyiğinin yerini tespit etmeye çalışıyor.

Pek çok ren geyiği, buzla kaplı olmayan liken bulma umuduyla 100 kilometre kadar güneye kaçtı.

Finlandiya ve İsveç'in kuzeyindeki ormanlık bölgelerinde ren geyiklerini takip etmek zorunda kalan çobanlar, bazı yerlerde helikopterle dahi arama çalışmalarını sürdürüyor.

Bilim insanları, iklim değişikliğinin bir sonucu olarak Kuzey Kutbu'nun dünyanın geri kalanından iki kat daha hızlı ısındığını söylüyor.

Bölgede, erken yağan karların erimesi ya da karın ardından gelen yağmur nedeniyle ıslak karlar oluşuyor. Daha sonra da sıcaklıkların düşüşüyle de zeminde buz tabakalarının meydana geliyor.

Finlandiya Doğal Kaynaklar Enstitüsü'nden kıdemli bir bilim insanı olan Jouko Kumpula, "Ren geyiği buzu kazamaz. Bu nedenle de likenleri kolayca çıkarıp yiyebilecekleri, yüzeyinde yalnızca sadece kar olan yerleri aramak için uzaklaşırlar" diyor.

Ren geyiği çobanlığı, İsveç'in Arktik bölgeleri, Finlandiya'yı, Norveç'i ve Rusya'nın Kola Yarımadasını kapsayan Laponya bölgesindeki birçok yerli Sami halkının ana geçim kaynağı.

İsveç'in kuzey doğusunda yaşayan 62 yaşındaki Tomas Seva isimli çoban, "Bizim için gece gündüz yapılan kesintisiz bir operasyon oldu" diyor ve şöyle devam ediyor:

"Geyiklerimizi bulmak ve onları geri sürümek için saatlerce araba kullanıyoruz. Ancak bu kış koşullarında çok zor oldu. Dolayısıyla, biz de helikopter kullanıyoruz ve bu oldukça sıra dışı. Aynı zamanda çok da pahalı."

Seva, kendisinin yaşadığı köyle birlikte yakındaki başka bir köyden yaklaşık 8 bin ren geyiğinin son günlerde bölgeden uzaklaştığını ve birçoğunun alışılmadık derecede uzun mesafeler kat ettiğini söylüyor.

Ren geyikleri bazen başka sürülere de karıştı.

Bu yüzden Seva, "Onları başka sürülerden ayırmak ve geri getirmek çok büyük bir zorluk, gerçekten stresliyiz" diyor.

İsveç Ren Geyiği Çobanları Derneği, olaydan ülkenin kuzey doğusundaki birkaç ilçenin etkilendiğini ve aynı sorunun Finlandiya sınırında da meydana geldiğini söylüyor.

Finlandiya'nın Muonio ilçesinde yaşayan 28 yaşındaki Vili Kurki isimli çoban, ren geyiklerinin bölgelerinden yaklaşık 100 km uzağa kadar gittiğini ifade ediyor:

"İlçenin orta kısmından ren geyiği güneye gitti. Sonra kuzeyden gelen yeni ren geyiklerini ise orta kısımda gördük. Bir tür hayvan akışıydı."

Ren geyiklerinin bir kısmında GPS takip cihazı takılı ancak bu cihazlar her zaman çalışmıyor. Çobanlar takip cihazıyla hayvanları bulsalar bile bazen bulunan bu hayvanlar sürünün geri kalanından ayrılmış olabiliyor.

İsveç Ren Geyiği Çobanları Derneği'nden Anna-Karin Svensson en güvenilir yolun karda iz aramak olduğunu belirtiyor. Ancak Svensson, rüzgarın, kar derinliğinin ve yeni yağan karın bu durumu da zorlaştırdığını dile getiriyor.

Vili Kurki, kaybolan tüm ren geyiklerini bulup eve götürmenin günler, hatta haftalar alacağını söylüyor:

"Tüm bu işler çok fazla araba kullanmak anlamına geliyor. Yakıt da pahalı olunca, her şey çok pahalıya mal oluyor."

Bilim insanlarına göre, Laponya'daki kış meralarında bu tür olaylar son yıllarda sıklaştı ve ren geyiklerinin de otlaması zorlaştı.

İki yıl önce, her üç İskandinav ülkesinde de ren geyiği ve çobanları için çok zor ve sert kış koşullarının olduğunu söyleyen Fin araştırmacı Jouko Kumpula görüşlerini şöyle aktarıyor:

"Bu tür kışlar daha önce genelde 30 yılda bir yaşanırdı. Ancak görünüşe göre devam eden iklim değişikliği nedeniyle muhtemelen giderek daha yaygın hale geliyor."

Ren geyiğinin o zaman da kaybolduğunu söyleyen Kumpula'ya göre, bazı ren geyikleri bulunduklarında açlıktan ölüyordu ya da sindirim bozukluklarından mustaripti.

Finlandiya Ren Geyiği Çobanları Derneği'nden Matti Sarkela, hayvanların güneye gitmesinin bir nedeni olduğundan bahsediyor:

"Bu günlerde ren geyikleri, erken yağan karın ardından sıcaklıklar artmaya başlamasıyla, sıcak havanın geldiği yönü koklamak için burunlarını kaldırıyorlar.

"Sıcak hava da genellikle güneyden geliyor. Biz buna 'İngiltere'den gelen sıcak hava' diyoruz. Ve ren geyikleri bu ılık rüzgara karşı hareket etmeye başlıyor ve bu yüzden güneye gidiyorlar."

Laponyalı bazı çobanlar, sorunu çözmek adına hayvanlarına fazladan yiyecek vermeye başladı.

Norveç Yaşam Bilimleri Üniversitesi'nden Prof Oystein Holand, "Onlar serbest dolaşan hayvanlardır, bu yüzden genellikle yiyeceklerini kendileri bulmaya çalışırlar, ancak kış bitki örtüsündeki buz örtüsünün sıklığı artıyor ve bu nedenle çobanlar bu hayvanları kış beslemeye başladılar" diye konuşuyor.

Kış aylarında hayvanlara saman ve başka ek yiyecekler verildiğini belirten Holand, "Böylece hayvanlar kış aylarında yiyecek için başıboş dolaşmak zorunda kalmazlar" diyor.