Hollanda'da Genel Seçim Heyecanı

Hollanda'da yaklaşık 13,5 milyon seçmen, 150 sandalyeli Temsilciler Meclisi'nin yeni üyelerini belirlemek için bugün sandığa gidiyor.

Kamuoyu yoklamalarına göre seçim yarışı, aşırı sağcı Özgürlük Partisi ile Yeşil Sol - İşçi Partisi (GL/PvdA) arasında geçecek.

Özgürlük Partisi (PVV), katı göç düzenlemesine yönelik itirazlar nedeniyle geçen Haziran ayında koalisyon hükümetinden çekilerek erken seçim kararı alınmasına yol açmıştı.

Ancak seçimi kazansa da Geert Wilders liderliğindeki aşırı sağcı PVV'nin iktidar olma şansı oldukça düşük.

Kasım 2023 seçimleri sonrası Wilders ile hükümet ortağı olan sağ liberal Özgürlük ve Demokrasi İçin Halk Partisi (VVD), seçim öncesi PVV'ye kapıları kapattı.

Mecliste grubu bulunan diğer partilerin birçoğu da, büyük ortağı olduğu koalisyondan çekilerek hükümetin düşmesine neden olan Wilders ile işbirliğine sıcak bakmıyor.

Anketler, sosyal demokrat partiler öncülüğünde en az dört partili bir koalisyon hükümetine işaret ediyor.

Wilders ile aynı kentten gelen sosyal demokrat lider Frans Timmermans'ın bu kez "hemşehrisini" yenerek başbakanlık koltuğuna oturması bekleniyor.

Anketlere göre, en uygun hükümet seçeneği olarak sosyal demokratlar öncülüğünde, Hıristiyan Demokratlar ve liberallerden oluşacak dörtlü koalisyon öne çıkıyor.

Erken genel seçim kampanyalarında, sığınma ve göç, konut sorunu ve sağlık hizmetlerindeki yetersizlik gibi konular ön planda yer aldı.

Kamuoyu yoklamalarına göre, 29 Ekim seçimlerinin en önemli sonucu, Hollanda'da "siyasi nezaket ve merkez partilerinin yeniden yükselişi" olacak.

Seçim kampanyaları ve televizyon oturumları sırasında, "nezaket, saygınlık, istikrar ve sorumlu siyaset" gibi kavramlara daha fazla yer verildi.

Siyasi yorumculara göre, Hollanda tarihinin en sağcı meclisi ve aşırı sağ öncülüğündeki koalisyon, hem seçmenin güvenini kırdı hem de toplumda gerginliği artırdı.

Seçim kampanyası sürecinde olumlu mesajlar veren ve daha ılımlı bir söyleme sahip olan merkez sağ Hıristiyan Demokrat Partisi'nin (CDA) büyük bir sıçrama yapması bekleniyor.

Uzun yıllar Hollanda'nın yönetiminde söz sahibi olan Hıristiyan Demokratlar, üstünlüğü Mark Rutte liderliğindeki VVD'ye kaptırararak marjinal bir konuma gerilemişti.

Anketler, CDA'nın sandıktan üçüncü parti olarak çıkacağını öngörüyor. Sosyal demokrat GL/PvdA ittifakı, Wilders liderliğindeki PVV ile başa baş bir yarış sürdürüyor.

Liberal sosyal demokrat Demokratlar 66 Partisi (D66) ise Hıristiyan Demokratlar'la üçüncülük için yarışıyor.

Kamuoyu yoklamalarına göre, Hollanda'nın son 25 yılına damga vuran ve yıllarca en büyük parti olan Özgürlük ve Demokrasi İçin Halk Partisi (VVD) bir süredir Dilan Yeşilgöz liderliğinde ve tarihi bir yenilgi bekliyor. VVD'nin sandıktan beşinci parti olarak çıkması bekleniyor.

Ancak, sosyal demokratlar öncülüğünde CDA ve D66 ile birlikte oluşturulacak koalisyon hükümetinde VVD'nin kilit bir rol oynayabileceği belirtiliyor.

Anketlere göre, hükümetin mecliste salt çoğunluk olan 76 sandalyeye ulaşması için VVD'nin desteğine ihtiyaç duyulacak.

Göç, sağlık ve konut sorunu öncelikli gündemler

"Tek kişilik parti" olarak adlandırılan aşırı sağcı Özgürlük Partisi'nin lideri Wilders, daha önceki seçimlerde parti programına aldığı, "Camilerin kapatılması, Kuran'ın yasaklanması" gibi keskin söylemlerinden vazgeçmiş görünüyor. Wilders, yeni seçim programında bu tür sert söylemlere yer vermedi.

Politikalarını göç ve İslam karşıtlığı üzerine kuran Wilders, söylemlerinde özellikle göç konusunu öne çıkarıyor.

Ancak rakipleri, partisi öncülüğünde kurulan ve 11 ay iş başında kalan koalisyon hükümetinde sığınma ve göçten sorumlu bakanlığa sahip olmasına rağmen, hiçbir olumlu adım atmamakla suçluyor.

Seçim propagandası sırasında, artan nüfus, göç ve mülteci akını, yabancı öğrenci sayısındaki artış gibi nedenlerle giderek derinleşen konut sorunu bütün siyasi partilerin öncelikli gündemi arasındaydı.

Hollanda'da acilen 350 bin konuta gereksinim var. 2030 yılına kadar en az 900 bin konut üretilmesi gerekiyor. Bu nedenle birçok siyasi parti, yıllık 100 bin konut üretimini seçim vaatleri arasına aldı.

Göçe sınırlama getirilmesi, sağlık giderleri konusunda halkın yükünün azaltılması ve sağlık hizmetlerinde kalitenin arttırılması da en fazla üzerinde durulan konular arasındaydı.

Hollanda'da Kasım 2023'te gerçekleştirilen genel seçimlerde 37 milletvekili kazanarak en büyük parti olan aşırı sağcı PVV, Temmuz 2024'te Dilan Yeşilgöz liderliğindek VVD, aşırı sağcı Çiftçi Vatandaş Hareketi Partisi (BBB) ve merkez sağ Yeni Sosyal Sözleşme Partisi (NSC) ile Hollanda tarihinin en sağcı koalisyon hükümetini kurdu.

Wilders'in "hukukun üstünlüğüne karşı söylemleri" endişesi nedeniyle koalisyon ortakları, parti liderlerinin hükümete katılmaması kararı aldı. Eski Hollanda İstihbarat Servisi (AIVD) Başkanı Dick Schoof öncülüğünde kurulan hükümetin ömrü 11 ay sürdü.

Partisinin gündeme getirdiği katı göç düzenlemelerine koalisyon içinden gelen itirazlar üzerine Wilders, Haziran ayında hükümetten çekilme kararı aldı.

Bu nedenle 29 Ekim'de erken genel seçim kararı alındı. 27 siyasi partinin katıldığı seçimde, sabah 05:00'te başlayan oy verme işlemi yerel saatle akşam 21:00'e kadar devam edecek.