Dördüncü Cumhuriyet

ABD’nin ilk siyah başkanı seçilen Demokrat Barack Obama’nın zaferi, Amerikan tarihinde yepyeni bir dönemin resmi başlangıcı. Amerikalı tarihçilere göre, 1932’den 2004 yılına kadar süren Üçüncü Cumhuriyet’in ardından, dört yıl önce, ABD rejiminde yeni bir çağ başladı. Obama, yeniden kurulan ABD’nin ilk başkanı.

AMERİKAN tarihini, Fransız tarihinde olduğu gibi, rejimde belirgin farklılıkların yaşandığı çeşitli Cumhuriyet dönemlerine göre inceleyen Amerikalı tarihçi Michael Lind, anayasa hukukçusu Bruce Ackerman ve Amerikan hükümeti konusunda uzman kamu yönetimi profesörü Theodore Lowi, ABD Başkanı seçilen ilk siyah olan Barack Obama ile birlikte, ABD devletinin yeni bir tarihi sayfa açtığı görüşünde. Lind, Salon.com’a yazdığı "Obama ve Dördüncü Cumhuriyet’in doğuşu" başlıklı makalede, ABD devleti üstündeki Cumhuriyetçi egemenliğinin ve muhafazakar ideolojinin sona erdiğini öne sürdü.

72 yıllık devirler

Amerikalı uzmanlara göre, ABD tarihinde, her biri kabaca 72 yıl süren üç farklı cumhuriyet dönemi yaşandı. Amerikan Devrimi sonrası bağımsızlık ilan edilmesiyle 1788’de kurulan Birinci Cumhuriyet, İç Savaş yüzünden çöktü. Savaşı kazanan Abraham Lincoln, toparlanma sürecinin başladığı 1860’da İkinci Cumhuriyet’i kurdu. Bu dönem de, Birinci Dünya Savaşı ve ardından gelen Büyük Bunalım ile sona erdi. ABD’nin 32. Başkanı Franklin Roosevelt, "Yeni Anlaşma" ismiyle devlette bir dizi köklü reform yaparak ve özellikle de ekonomik organları düzenleyerek 1932’de Üçüncü Cumhuriyeti kurdu.

Lind’e göre, Dördüncü Cumhuriyet dönemi, aslında 2004 yılında başladı. Lind, "George W. Bush’un o yıl bir kez daha başkan seçildiği ve önceki devirden arta kalan bir isim olduğu doğru. Fakat seçilmesinin hemen ardından, Amerikan halkı, onun sosyal güvenliği özelliştirmesini ve dış politikasını sorgulamaya başladı" diye yazdı. Dört yıllık geçiş sürecinde, Demokratların 2006’da Cumhuriyetçileri Kongre’den silmesinin ardından 2008 başkanlık zaferinin gelmesiyle, Dördüncü Cumhuriyet, Beyaz Saray’a da ulaştı.

2076’ya kadar sürecek

Lind, son dönüşümün "tarihteki benzerleri gibi köklü" olduğunu savundu. Buna göre, ABD’de her yeni Cumhuriyet devrinin ilk 36 yılında, ülkenin kurucu babalarından Alexander Hamilton gibi "ulus yapıcı" bir lider çıkıyor ve federal devleti güçlendirip, ekonominin çağa ayak uydurmasını sağlıyor. İkinci 36 yıllık dönemde ise, ABD’nin üçüncü başkanı Thomas Jefferson gibi liderler, devleti ve ekonomiyi küçültüyor.

Amerikalı tarihçiler, dört yıl önce fiilen başlayan Dördüncü Cumhuriyet’in, Hamilton ruhuna uyan ilk başkanını Obama’da bulduğu görüşünde. Dolayısıyla, orta vadede ABD’de devletin merkezileşmesini, sosyal güvenlik sisteminin yeniden tesis edilmesini, enerji ve bayındırlık yatırımlarının artırılmasını bekliyorlar. Uzmanlar, kabaca 2076’ya kadar sürecek bu devirde, tüm cumhuriyet dönemlerinin başında olduğu gibi, farklı bir enerji teknolojisinin keşfini de öngörüyorlar.

İlk basın toplantısından mesajlar

ABD’nin seçilmiş başkanı Barack Obama, bu sıfatla ilk basın toplantısını önceki gün düzenledi. Obama, 20 Ocak’ta göreve başlayana kadar sürecek geçiş dönemini yönetmek üzere kurduğu resmi dairesiyle ilgili bilgiler verirken, ilk kez gazetecilerin sorularını da yanıtladı. ABD Başkan Yardımcısı seçilen Joe Biden (solda) ve Beyaz Saray Genel Sekreteri olacak Rahm Emanuel (sağda), Obama’nın yanındaydı.