İngiltere Başbakanı Boris Johnson dün akşam lideri olduğu Muhafazakar Parti'nin meclis grubunda yapılan güven oylamasını 148'e karşı 211 oyla kazandı. Johnson bugün "tazebaşlangıç" mesajıyla kabinesini toplasa da birçok yorumcu onun son krizden yara alarak çıktığını söylüyor.

Başbakan Johnson kabine toplantısını başta medyaya açtı. Johnson, ekonominin canlanmasına ve istihdamın artmasına yönelik bir adım olarak gördüğü "vergi kesintileri" konusuyla özel olarak ilgilendi. Johnson tüm bakanlıklardan, harcamalarında nasıl kesinti yapacakları konusunda çalışma yapmalarını istedi.

Johnson, kamu harcamalarını azaltma ve vergileri düşürme yönünde bazı adımlar atmasının, Muhafazakar Parti'de hoşnutsuzlukları azaltmasını umuyor.

Bölgeler arası eşitsizlikler, Covid krizi sonrası zor durumdakilerin ekonomik olarak desteklenmesi ve pasaport, ehliyet işlemleri ya da hastane başvuruları gibi aksayan kamu hizmetlerinin daha etkin ve hızlı verilmesi, Johnson'un "taze başlangıç" mesajları arasındaydı.

Başbakanı destekleyenler ve ona karşı olanların bazılarından da bugün artık Muhafazakar Parti'nin içindeki bölünmüşlüğün son bulması ve "Yola devam edilmesi" mesajları geldi.

Eski parti liderlerinden Hague: Johnson ağır darbe aldı, gitme vakti geldi

Ancak partinin eski liderlerinden William Hague, Başbakan Johnson'ın, ağır bir darbe aldığını ve "artık gitmesinin vaktinin geldiğini" söyledi.

Muhafazakar Parti'nin iç tüzüğü gereği aslında parti içinde güven oylamasını kazanan bir liderle ilgili olarak bir yıl boyunca benzer bir oylama yapılamıyor. Ama teknik olarak bu kuralın değiştirilmesi mümkün.

Ayrıca parti tarihinde benzer koşullarda oylamayı kazanan liderlerin kısa sürede istifaya zorlandığı örnekler var. Son olarak Aralık 2018'de Muhafazakar Parti'de güven oylamasını kazanan Başbakan Theresa May Mayıs 2019'da istifasını açıklamıştı.

1990'da Başbakan Margaret Thatcher 12 ay içinde ikinci kez parti içinde güven oylamasına gitmek zorunda kalmış, oylamayı kazanmasına rağmen istifaya zorlanmıştı.

Siyaset kulislerinde neler konuşuluyor?

Chris Mason, BBC Siyaset Editörü

Siyasetin ilk kuralı: Sayı saymayı bileceksin. Matematiksel olarak baktığımızda Pazartesi akşamı Muhafazakar Parti milletvekilleri arasında yapılan güven oylamasının galibi Başbakan Boris Johnson'dı.

Siyasetin ikinci kuralı: Sayılar genellikle hikayenin tamamı hakkında tam bir fikir vermez. Hem zafer kazanabilir hem de aynı anda otoritenizi yitirebilirsiniz.

Muhafazakar Parti tarihi bize bu konuda birçok örnek veriyor. Parti içinde, eski başbakanlardan John Major 1995'te, Theresa May ise 2018'de yapılan güven oylamalarını kazanmışlardı.

Major iki yıl sonra genel seçimde muhalefetteki İşçi Partisi karşısında ezildi. May ise oylamadan sonra koltuğunda sadece 6 ay oturabildi. İstifaya mecbur kaldı.

Boris Johnson'un durumunu farklı kılan önemli bir şey var: 2019 yılındaki genel seçimden büyük bir zaferle çıktığı için parlamentoda 80 sandalye gibi az görülen bir çoğunluğa sahip.

Fakat şu da bir gerçek ki kendi partinin her 10 milletvekilinden 4'ü, bu ülkenin geleceğinin sensiz daha iyi olacağını düşünüyorsa, başın dertte demektir.

Oylamada güven oyu alabilmek için Boris Johnson'un Muhafazakar Parti milletvekillerinin yarıdan bir fazlasının oyunu alması yeterliydi ve bu sayı 180'di. 359 Muhafazakar Parti milletvekilinden 148'i oylamada Başbakan aleyhine oy kullandı.

Bu, beklentilerin çok üzerinde bir sayıydı ve bir süre, muhtemelen başbakanlığı boyunca Boris Johnson'un ayağına dolanacak. Onu destekleyenler de muhalifleri de bunu iyi biliyor.

Kulislerde her düzeyden Muhafazakar Partili siyasetçi ile yaptığım sohbetler, gördüğüm iç yazışmalar ve aldığım notlara dayanarak size şu anda parti içinde neler konuşulduğunu aktarayım.

'Koltuğunu koruyabilir'

Kabine üyelerinden biri çalışma arkadaşlarına yolladığı mesajlarda "Oylamada alınan neticenin makul düzeyde" olduğunu ama karşı oy kullanan 148 milletvekiline "gereken saygının gösterilmesi" gerektiğini yazıyor.

Aynı hükümet üyesi mesajını şöyle sürdürüyor:

"Ve bildiğimiz gibi Theresa May ve John Major'dan farklı olarak Boris, konumunu düzeltme konusunda bilinen bütün normal kuralları ters yüz eden biri. Gelişmeler istediği gibi olursa, bu krizi atlatabilir."

Basına yapılan "kesin zafer" açıklamalarından daha dengeli bir değerlendirme.

Bir başka bakan ise liderliğin geleceği konusu bir yana partinin içinde bir "iç savaş" tehlikesine dikkat çekiyor.

İsyancı vekiller ne diyor?

Peki oylama sonrası isyancı vekiller nasıl bir hat izleyebilir, neler düşünüyorlar?

Johnson karşıtlarından biri, isyanın boyutlarının büyüklüğü karşısında kabinenin Başbakan'a görevi daha fazla sürdüremeyeceğinin ve "Artık istifa zamanı geldi" demesi gerektiğini söylüyor.

Bu iddialı yaklaşım, karşı oy kullananlar arasındaki havayı yansıtıyor. Johnson'ın sayısal olarak kazanmış olsa da artık kaybetmiş olduğunu düşünüyorlar.

Başbakan bulutları dağıtmak amacıyla bugün taze bir başlangıç mesajı verdi ancak her ne kadar muzaffer görünse de Boris Johnson parti içi muhaliflerinin şimdilik püskürtüldüğünü ama yenilmediklerini biliyor.