Bitcoin'un çöküşü, kripto parayı yasallaştıran El Salvador'u nasıl etkileyecek?

Son dönemde Bitcoin dahil birçok kripto para biriminde sıra dışı değer kaybı yaşanıyor. Kasım ayında 67 bin doları aşan Bitcoin'un değeri 21 bin dolara kadar geriledi.

Dünya çapında yatırımcıları etkileyen kriz, Bitcoin'i "yasal para birimi" olarak kabul eden Orta Amerika ülkesi El Salvador'da hükümet üzerinde baskı oluşturuyor.

Bir süredir Bitcoin'e çok ciddi yatırım yapmayı seçen El Salvador, 9 ay önce ülkede kripto para biriminin kullanımını yasallaştırdı. Ülkede günlük yaşamda da, Bitcoin kullanımı teşvik edildi.

Bugünlerde El Salvador halkı yemek, giyim ve benzin gibi gündelik alışverişlerinde Bitcoin kullanabiliyor, hatta kripto parayla ev bile alabiliyor.

El Salvador örneği, 2008 yılında internet forumlarında icat edilen kripto paranın evrimini bize çok iyi bir şekilde anlatıyor.

El Salvador Devlet Başkanı Nayib Bukele'nin Bitcoin'i yasal bir para birimine çevirme kararıyla ülkede artık tüm işletmelerin ABD dolarının yanı sıra onu kabul etmesi gerekiyor.

Aynı zamanda ülkenin Bitcoin yatırımlarında neredeyse 100 milyon dolarlık kamu fonu kullanılıyor.

Ancak kripto paranın son bir haftadır süren değer kaybı, kamuoyunda böyle bir ekonomik politikanın ne kadar iyi bir fikir olduğu yönünde tartışmalara yol açtı.

Ülkeye ait 2 bin 300 bitcoin bugünlerde neredeyse yüzde 50 oranında değer kaybederken El Salvador Maliye Bakanı Alejandro Zelaya, "Finansal risk çok az" dedi.

Bitcoin sahili

El Salvador'un Bitcoin hareketi, ülkenin güneyinde bulunan El Zonte adlı ufak bir balıkçı kasabasında başladı. 2019 yılında ismini vermeyen birisi, kasabadaki bir grup kripto para meraklısına yüklü bağışlar yapmaya başladı ve bu bağışları dolara çevirmeme şartı koştu.

Bu gizemli kişinin kim olduğu hala bilinmiyor, El Zonte'ye yapılan bağış ise hala devam ediyor.

Bu bağışların arkasındaki fikrin dünyanın ilk Bitcoin ekonomisini yaratmak olduğu düşünülüyor.

Bu yeni ekonomik modelde insanlara Bitcoin ile ödeme yapılabilmesi, tamamen internet üzerinden işleyen bir finans sisteminin varolabilmesi ve Bitcoin ile geçimin sağlanabilmesi öngörülüyor.

Bu oldukça radikal bir hayal. Dünyanın geri kalanında Bitcoin yalnızca internet üzerinden yapılan alışverişlerde kullanılabiliyor, bunun ötesinde henüz kabul edilmiyor.

El Zonte'ye bugüne kadar yaklaşık 350 milyar dolarlık bağış yapıldı ve sahil kasabasına Bitcoin sahili lakabı takıldı.

Katerina Contreras, bağıştan yararlanan ilk kişilerden bir tanesi. 2 yıl önce cankurtaranlık eğitimi almaya başladı. Eğitimi veren kurum, öğrencilerinin ulaşım ve yemek masraflarını Bitcoin ile karşılıyordu.

Eğitimi tamamladıktan sonra cankurtaran olarak çalışmaya başlayan Katerina'nın maaşı da Bitcoin ile ödendi.

El Zonte'de işletme sahipleri, dünyada eşi benzeri olmayan bu ekonomik modeli merak edip kasabayı ziyaret edenlerin sayısının artığını, Bitcoin turizminin popülerleştiğini anlatıyor.

Ancak ülkenin geri kalanında Bitcoin'un aynı düzeyde kullanılmadığı söyleniyor.

Bitcoin sahilinden uzaklaştıkça kripto para biriminin kullanımı azalıyor. El Zonte'deki işletmelerin yarısından fazlasında Bitcoin kabul edilirken ülkenin kuzeyindeki başkent San Salvador'da bu oran yaklaşık yüzde 25'e düşüyor.

Dijital Bitcoin cüzdanı

El Salvador'da nakit para hala hükmediyor, El Salvadorluların yarısından fazlasının hala banka hesabı bulunmuyor.

Hükümet, ülkedeki işletmeleri Bitcoin kullanmaya zorlamayacağını söylüyor, ancak işletme sahiplerine bu yönde birtakım teşvikler sağlıyor.

Devlet Başkanı Bukele, Bitcoin'e bugüne kadar devlet bütçesinden yaklaşık 200 milyon dolar değerinde yatırım yaptı. Bunun büyük bir kısmı da Chivo adlı bir dijital Bitcoin cüzdanına doğru kullanıldı.

Elektronik cihazlarına Chivo uygulamasını indirenlere 30 dolar değerinde Bitcoin hediye ediliyor. Uygulama, 6.5 milyon nüfuslu ülkede 4 milyon kişi tarafından indirildi.

Ancak uygulamayı indirdikten sonra kullanım oranının düştüğü tespit ediliyor, hükümet buna çözüm olarak yeni yöntemler arıyor.

Örneğin, Şubat ayında ülkenin en gelişmiş hayvan hastanesi açıldığında tüm muayene ve ameliyat ödemelerinin Chivo uygulamasıyla alınacağı ve sadece 25 cent olacağı duyurulmuştu.

'Şeffaflık yok'

Uluslararası Para Fonu, (IMF) El Salvador'un kripto parayı yasal para birimi olarak kullanma kararını geri almasını talep ediyor, bunun çok dengesiz bir politika olduğunu söylüyor.

Yerel ekonomist Tatiana Marroquin, hükümetin ülkede ihtiyaç sahibi insanlara yardım edecek kaynaklara bile sahip olmadığını ve böyle bir risk almasının doğru olmadığını düşünüyor.

Marroquin, aynı zamanda hükümetin bu süreçte şeffaf olmadığını söylüyor:

"Hükümetin tam olarak ne zaman, ve hangi parayla Bitcoin aldığını bilmiyoruz."

Turizm Bakanı Morena Valdez ise Bitcoin değerlerinin düşmesine rağmen El Salvadorluların hükümete güvendiğini belirtiyor:

"Başkanımızın doğru zamanda doğru kararlar aldığını biliyoruz. İnsanlar ülke ekonomisinin gidişatına ve onun kararlarına güveniyor."

Bitcoin'in Mayıs'ta başlayan düşüşünden evvel dünyada bazı diğer ülkeler El Salvador'un çizdiği yol haritasını takip etmek istediğini belirtmişti.

Ancak bu yolda ilerleyen tek ülke Orta Afrika Cumhuriyeti oldu.

Nisan'da bu yeni kararını açıklayan Cumhurbaşkanı Faustin-Archange Touadéra, "Matematik evrensel bir dil, Bitcoin ise evrensel bir para birimi" ifadesini kullandı.

Bitcoin şehri

El Salvador, Bitcoin hareketini daha da ileriye götürmek istiyor.

Devlet Başkanı Bukele, bir yanardağın yamacında 'Bitcoin şehri' kurmayı hedeflediğini, burada jeotermal enerjiyle dev bir Bitcoin madeninin işletileceğini belirtti.

Bukele, Bitcoin şehrinine fon sağlamak için yaklaşık 1 milyar dolar değerindeki 'yanardağ borç senetlerini' satacağını belirtti. Devlet yetkilileri gerekli fonun sağlanabileceğinden emin olduklarını söyledi.

Ancak kripto paranın son dönemde yaşadığı çöküş, tüm kartlarıyla Bitcoin bahsine giren El Salvador hükümeti üzerinde baskı oluşturmaya devam ediyor.