Biden'ın Afganistan'la ilgili sözleri ne kadar doğru, önceki açıklamalarıyla çelişiyor mu?

ABD Başkanı Joe Biden, Pazartesi günkü konuşmasında, ülkesinin Afganistan politikası ve askerlerini çekme kararıyla ilgili açıklamalar yaptı.

BBC açıklamalardaki iddiaların bazılarını, Biden'ın geçmişte Afganistan'la ilgili yaptığı açıklamalar ve sahadaki somut durumla kıyasladı.

'Afganistan'daki misyonumuz hiçbir zaman ulus inşası ile ilgili olmadı'

Biden, ABD'nin Afganistan'a müdahalesinin "Amerika'ya terör saldırılarını önleme" amaçlı olduğunu ve hiçbir zaman "birleşik bir merkezi demokrasi yaratma" amacı taşımadığını vurguladı.

Bu ifade, Biden'ın daha önce ABD'nin Afganistan'daki hedeflerine dair açıklamalarıyla çelişiyor.

2001'de Afganistan savaşı başladığında Biden senatördü. Bir konuşmasında Amerika'nın askeri müdahalesinin uzun vadeli hedefini şu şekilde ortaya koymuştu:

"Afganistan'da göreceli olarak istikrarlı bir hükümet görmeyi ümit ediyoruz…Bu ülkenin gelecekte yeniden inşasının temelini oluşturacak bir hükümet."

2003'teki bir başka konuşmasında da "ulus inşasının alternatifi kaostur ve bu kaos, kana susamış savaş ağaları, uyuşturucu kaçakçıları ve terörist üretir" diyordu.

'Sivil Afganların tahliyesine neden daha erken başlamadığımıza dair kaygılar olduğunu biliyorum. Bunun cevabı kısmen bazı Afganların, ülkeleri için hala umut taşıyıp daha erken ayrılmak istememesiyle ilgili'

Ülkelerinin kontrolünün hızla Taliban'ın eline geçmesi birçok Afgan için şaşırtıcı oldu ve onlara Afganistan'ı terk etme planları yapmalarına fırsat tanımadı.

Ancak, Afganistan'da tehlike altında olanlar için ABD'nin uygulayacağı vize programına talep oldukça fazlaydı ve bu programın hayata geçirilmesi sürekli ertelendi.

Vize programı için 18 bin başvurunun beklemede olduğu tahmin ediliyor. Başvuranın yakınları da hesaba katıldığında, bu gecikmeler çok daha fazla kişiyi etkiliyor.

Bu başvuruların yarıya yakını Afganistan'daki ABD yetkililerine yapılmış durumda, geri kalanı ise gerekli evrakları toparlamaya çalışıyor.

International Rescue Committe adlı yardım kuruluşuna göre, "Sistemdeki yığılma, bir Afgan başvuru sahibinin ABD'ye ulaşması için iki-üç yıl veya daha uzun süre gerektiği anlamına geliyor".

Biden konuşmasında, şimdiye dek, özel göçmenlik vizesi hakkına sahip 2 bin Afgan'ın aileleriyle birlikte ABD'ye taşındığını, planlanan diğerleriyle birlikte bu sayının artacağını belirtti.

Krize çözüm amacıyla Kongre'de, 8 bin yeni özel vizenin eklenmesi ve sığınmacı yerleşim programının genişletilmesi yönünde bir yasa onaylandı.

'Afganistan'ın siyasi liderleri pes etti ve ülkeden kaçtı'

Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani, ülkede kalmaya devam edeceği yönündeki birçok açıklamasına rağmen, Taliban daha Kabil'e girmeden yardımcılarıyla birlikte ülkeyi terk etti.

Fakat diğer siyasi liderler ülkede kaldı ve kamuoyuna açıklamalar yaptı.

2001-2014 arasında görev yapan eski Afganistan Cumhurbaşkanı Hamid Karzai, yanında küçük kızlarıyla birlikte bir video yayımladı ve Kabil'de olduğunu belirterek, hükümet güçlerine ve Taliban'a, sivilleri koruma çağrısı yaptı.

Karzai, ülkedeki tüm siyasi liderlerin, sorunları barışçıl bir şekilde çözmeye çalışacağını söyledi ve halktan sabırlı olmalarını istedi.

Afganistan'da kalmaya devam eden diğer siyasi liderler arasında, ülkenin ilk cumhurbaşkanı yardımcısı Emrullah Salih ile zamanında Sovyet askerlerine karşı savaşan mücahitlerin ve Kuzey ittifakı'nın lideri Ahmet Şah Mesud'un oğlu Ahmet Mesud da var.

BBC'den Yalda Hakim, Afganistan'da kalmaya devam eden siyasi liderlerin Taliban'a karşı bir koalisyon oluşturmakta olduğunu söylüyor.

'Afgan ordusu çöktü, bazen hiç karşı koymaya çalışmadı'

Afgan güçlerinin son birkaç haftada dramatik bir çöküş yaşadığı doğru.

Ancak bunun, yabancı ülke askerlerinin ülkeden hızla ve büyük ölçüde koordinesiz bir şekilde ayrılması bağlamında değerlendirilmesi gerekiyor.

Biden, Nisan'da ABD askerlerinin çekilmesiyle ilgili açıklama yaptığında, koalisyon güçlerine bağlı 8 bin asker ve Afgan güvenlik güçlerine lojistik destek sağlayan 18 bin paralı asker de ülkeden ayrıldı.

Afgan güvenlik güçleri, son 20 yılda bu askerlere ve eğitimcilere oldukça bağımlı durumdaydı.

Ayrıca, Afgan ordusu her ne kadar kağıt üzerinde mali yardım ve ekipman bakımından iyi görünse de, gerçek durum farklıydı ve yolsuzluk ve düşük moral bunda etkili olmuştu.

Son 20 yılda, Taliban'a karşı savaşta 70 bine yakın Afgan polisi ve askeri personel hayatını kaybetti.