Ay misyonları: 2022'de neden herkes Ay'a gitmek istiyor?

Ay'a iniş açısından hiçbir hareketin olmadığı 2021'in tersine bu yıl oldukça hareketli geçecek.

Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), Artemis programını başlatacak ve astronotların gelecekte kullanacağı ekipman ve malzemeleri Ay'a ulaştırmak için bir dizi başka misyona da sponsorluk yapıyor.

Hindistan, Japonya, Rusya, Güney Kore ve Birleşik Arap Emirlikleri de bu yıl Ay misyonları başlatacak. Bu ülkelere ek olarak bu yıl bazı özel şirketler de Dünya'nın uydusuna ulaşma yarışına katılacak.

Bunların hepsi mürettebatsız uzay uçuşları olacak ve çoğunlukla on yıldan kısa bir süre içinde Ay yüzeyinde sürdürülebilir bir insan varlığı için zemin hazırlayacaklar.

Ancak nihai hedef bu değil; Ay istasyonu hedefi, kızıl gezegen Mars'a mürettebatlı yolculuklar için atılan bir adım.

Bristol Üniversitesi'nden astrofizikçi Dr. Zoë Leinhardt bu yılı, yeni ülkeleri içeren yeni uzay yarışının başlangıcı olarak görüyor.

Bu misyonların çoğu Ay'ın kendisini araştırmayı amaçlarken, bazılarının daha büyük hedefleri var.

Dr Leinhardt, "Bazı misyonlar, bir alanı daha ileriye taşıyan uzun vadeli hedeflere sahip ve Ay'a yapılan yolculuklar, hem bu konseptin kanıtı hem de yeni teknoloji ve işbirliklerini test etmek için bir fırsat" diyor.

Peki her bir görev neyle ilgili ve amaçları ne? İşte bu yıl Ay'ı bekleyenler:

NASA Artemis-1 misyonu ve Capstone

NASA'nın iddialı Artemis uzay programı, insanları 2025 yılına kadar Ay'a geri döndürmeyi hedefliyor.

Mart ayında Artemis-1 misyonu, bu iddialı hedef için zemin hazırlamaya başlayacak.

Artemis 1'deki komuta koltuğuna oturacak bir manken dışında, görev mürettebatsız olacak. Bu, Apollo 13'ü güvenli bir şekilde Dünya'ya geri getirmede kilit bir oyuncu olan Arturo Campos'un adını taşıyan gerçeğe yakın bir manken.

Campos'un rolü, Artemis astronotlarının fırlatma, giriş ve görevlerinin diğer dinamik aşamalarında kullanacakları uzay giysisini test etmek olacak.

NASA'nın yeni Uzay Fırlatma Sistemi (SLS) - dünyanın en güçlü roketi - görevi başlatacak ve mürettebat aracının güvenliğini test etmek için Orion uzay aracını Ay'ın etrafında taşıyacak.

NASA, yaklaşık 2.760 santigrat derece ısı yaratan bir hızla Dünya'ya yeniden girişi sırasında Orion'un ısı kalkanıyla ilgili verilere yakından bakacak.

Bu yıl ayrıca Artemis programının bir diğer önemli unsuru büyük bir adım atacak: Capstone (Cislunar Otonom Konumlandırma Sistemi Teknolojisi Operasyonları ve Navigasyon Deneyi) Artemis programına yol gösterici bir misyon olacak.

NASA, Dünya yörüngesinde dönerken Ay ile birlikte dönen, Ay merkezli bir yörüngeyi denemek için yine Mart 2022'de Capstone'un uzay aracı olarak mikrodalga fırın büyüklüğündeki CubeStat uydusunu fırlatacak.

Amaç, gelecekteki yolculuklarda astronotların güvenliğini sağlamak.

'Nihai hedef Mars'

Bu testle elde edilecek bilgiler, Artemis programının bir diğer önemli bileşeni olan Gateway için operasyonel modellerin teyit edilmesine yardımcı olacak.

NASA bunu "Ay'ın yörüngesinde dönen ve insanların Ay yüzeyine uzun süreli dönüşü için gerekli desteği sağlayan çok amaçlı bir üs" olarak tanımlıyor.

Her şey yolunda giderse 2025'te Artemis-3, 1972'deki Apollo 17 görevinden bu yana ilk kez Ay'a inmiş olacak. Bu misyonun ayrıca ilk kadın astronotu ve Ay'a inen ilk siyah veya farklı etnik kökene sahip astrontu da dahil etmesi planlanıyor.

Central Florida Üniversitesi'nden bir gezegen bilimcisi olan Dr. Hannah Sargeant, Ay'a odaklanmanın daha büyük bir vizyonun parçası olduğunu belirtiyor. Gateway ayrıca derin uzay araştırmaları için bir hazırlık noktası olarak da tasarlandı.

"Ay'a yapılan robotlu misyonlar, bu yol haritasındaki ilk adımlardan biri; Ay uzay istasyonuna, bir Ay üssüne ve nihayetinde Mars'a mürettebatlı misyonlara yolu açıyor" diyor.

Hindistan, Japonya, BAE misyonları

Diğer ülkeler ve şirketler de bu yıl Ay'a göz dikti.

Bazıları araştırma yürütecek, bazıları da malzeme ve ekipman teslim edecek.

Daha önceki bir Ay inişinin başarısız olmasından iki yıl sonra, Hindistan Uzay Araştırmaları Örgütü (ISRO) şimdi 'Chandrayaan-3' adlı bir Ay keşif görevi planlıyor. 2022'nin üçüncü çeyreğinde, Ay'da gezen bir robot ve sabit iniş aracı taşıyan bir uzay aracı fırlatılacak.

Japonya'nın bu yıl iki iddialı ay projesi var.

Japon Uzay Ajansı (JAXA), Nisan 2022'de bir Ay'a iniş aracı fırlatmayı planlıyor.

SLIM (Ay'ı Araştırmak için Akıllı İniş) olarak adlandırılan bu araç, Ay'a iniş için doğru teknikleri gösterecek ve yüz tanıma sistemlerinden gelen teknolojiyi uygulayarak Ay kraterlerini keşfedecek. X-ışınlı Görüntüleme ve Spektroskopi Misyonu (XRISM) uzay teleskobu da araçta olacak.

Japon uzay şirketi ispace de 2022'nin ikinci yarısında Ay'a bir iniş aracı gönderecek. Mission 1 (M1), JAXA'nın ticari Ay keşif programı 'Hakuto-R'nin bir parçası ve iki keşif robotu taşıyacak.

Bunlardan biri, JAXA tarafından yapıldı ve Ay'ın yüzeyini keşfedecek küçük ölçekli, iki tekerlekli bir gezici robot. Diğer gezici ise Ay'ın toprağını test edecek ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) yapımı dört tekerlekli Rashid adlı robot.

Rusya'dan Luna 25, Güney Kore'den Pathfinder

Rusya'nın 2022 ay misyonu Luna 25 olarak adlandırılıyor.

Bu Rusya'nın hem 45 yıl sonra Ay yüzeyine yaptığı hem de Ay'ın güney kutbuna inecek ilk görev olacak. NASA insanlı Ay misyonlarını bu bölgeye yapmayı düşünüyor.

Rus uzay ajansı Roscosmos, bu uçuşu Temmuz 2022 için planladı.

Güney Kore'nin uzay ajansı Kore Havacılık ve Uzay Araştırma Enstitüsü, Kore Pathfinder Lunar Orbiter'ı (KPLO) Ağustos 2022'de Ay'a fırlatacak.

KPLO, Ay'ın yüzeyini inceleyecek ve ay kutuplarına yapılacak gelecekteki görevlerin planlanmasına yardımcı olacak.

NASA'nın ticari robotları

Ay'a gitme telaşında olan özel şirketler de var.

Ticari Ay Yükü Hizmetleri (CLPS) adı verilen bir NASA programı kapsamında şirketler, Ay'ın yüzeyine ulaşım hizmetleri sağlamak için rekabet edecek.

Houston merkezli Intuitive Machines, 2022'nin başlarında Ay'ın yüzeyine faydalı malzemeleri taşımak için Nova-C adlı altı ayaklı bir ay robotu kullanmayı hedefliyor.

Daha sonraki bir görev, Pennsylvania merkezli Astrobotic Technology tarafından 2022 ortalarında başlatılacak. Şirketin Peregrine Mission 1'i kutu şeklinde, dört ayaklı bir arazi aracına sahip bilimsel araştırma malzemelerini taşıyacak.

Misyonların amacı ne?

Dr. Sargeant, birçoğunun, mürettebatı ve ekipmanı Ay tozu ve yoğun güneş rüzgarı gibi tehlikeli her şeyden korumanın yollarını bulmak amacıyla Ay ortamını araştıracağını söylüyor.

Bu misyonlar ayrıca bilim insanlarına su gibi kaynaklar üretmek için kullanabilecekleri prototip ekipmanı ve deneyleri test etme fırsatı verecek.

Dr. Sargeant, "Ürettikleri değerli malzemelere güvenecek ekiplerimizi oraya göndermeden önce, bu makinelerin çalıştığından emin olmak istiyoruz" diyor ve ekliyor:

"Nihayetinde bu kaynaklar, Mars'a ileriye dönük görevler göndermek için gereken yakıtı üretmek için kullanılabilir.

"Ay aynı zamanda kızıl gezegende bir gün kullanmak istediğimiz teknolojiler için test yatağı görevi görüyor. Mars'a ulaşmak için en az altı ay gerekirken, sadece üç gün uzaklıktaki Ay çok daha yakın."